Սոճի

1525R-52971Սոճին ապրում է միջինում 350 տարի` հասնելով 35-ից 75 մետր բարձրության, բայց նրանց մեջ կան երկարակյացներ: Օրինակ ԱՄՆ-ի հարավ արևմուտքում քիստոտ սոճին   (Pinus aristata) ապրում է  մինչև  6000 տարի և երևի  աշխարհի  ամերնաերկարակյաց ծառն է:

Բացի այդ , սոճին  տարբերվում է  իր  թեփուկանման  կեղևով և հզոր արմատներով, որոնք ուղղահայաց  խորը խրվում են հողի մեջ և իրենց կողքի արմատները  լայնորեն  տարածում: Դրա շնորհիվ   սոճու արմատներըի կառուցվածքը  կարելի է անվանել անտառի  սկիզբ, քանի որ նա կարող է աճել  տարբեր տեղերում` փշատերև անտառում, ավազում, լեռների վրա  և անդունդի եզրին: Սոճու շատ տեսակներ չեն վախենում ոչ  ձնից, ոչ սառնամանիքից, ոչ երաշտից և ոչ էլ քամիներից: Բայց այդ գեղեցիկ   փշատերև ծառը  իր հարթ և բարակ  ցողունով  շատ զգայուն է  փոշով և գազերով կեղտոտված օդի նկատմամբ, ինչը  սահմանափակում է  նրանով քաղաքները կանաչապատելու հնարավորությունը :

Հիմնականում սոճին տարածված է սառը և բարեխառն կլիմա ունեցող հյուսիսային կիսագնդում, որտեղ  նա ձևավորում է անտառներ և բացատներ լավ դրենաժով հողերի և  լեռնոտ թեքությունների վրա: Երևի  սոճիների բնակության վայրի շնորհիվ է բույսի  անունը «pinus» դրվել, որ լատիներեն նշանակում է  «լեռների վրա աճող»:

Բարեխառն գոտիներում ընդամենը հաշվում են սոճու 100 տեսակ  և ավելի քան 20 տեսակ` արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում, որոնցից շատերը օգտագործում են տնամերձերի կանաչապատման, լանդշաֆտների կառուցման ժամանակ: Այդ դեպքում սոճու որոշ տեսակներ գնահատվում են  իրենց գեղեցիկ պսակի  և բազմազան կառուցվածքների համար, իսկ ուրիշները փշատերևի  բուրմունքի և գեղեցիկ կոների համար:

Դեկորատիվ այգեգործության մեջ հաճախակի օգտագործում են սիբիրյան սոճին  (Pinus sibirica), Վեյմուտովի սոճին (Pinus strobus), ռումելյան սոճին (Pinus рейсе), Բանկսի սոճին (Pinus banksiana) և սոճու փռվածքը (Pinus mugo var. mughus)` Ալպերից, որը ձևավորում է ցածր թփանման բուսականություն: Ղրիմի սարերում  և  Սև ծովի  հյուսիսային ափերին  հաճախ հանդիպում է Պալլասի սոճին կամ  ղրիմյանը  (Pinus Pallasiana), դա 30 մետրանոց ծառ է , որը իր երկար և մուգ կանաչ փշերի շնորհիվ  շատ դեկորատիվ տեսք ունի: Այդ  տեսակը  հրաշալի է  օգտագործվում հարավային այգեգործության մեջ  տնամերձների ձևավորման  ժամանակ:

(Pinus silvestris)Ռուսաստանում  ամենատարածվածը  սովորական սոճին է (Pinus silvestris): ԱՄՆ-ում ամենատարածվածը խնկային (Pinus taeda)  և կարճափշոտ (Pinus brevifolia)սոճին է : Ամենահարգի սոճու տեսակներն են համարվում  Վեյմուտովի սոճին (Pinus strobus) , դեղին սոճին (Pinus ponderosa) և խեժոտ սոճին (Pinus resinosa):  Ավելի քիչ  հայտնի տեսակներից են  եռափուշ Սաբինա սոճին (Pinus sabiniana) ` Կալիֆորնիայից, որն ունի   15-25սմ երկարությամբ և արտահայտիչ ոտքեր ունեցող կոներ,  և  Օրեգոնի  հարավ արևմուտքից ու Կալիֆորնիայից  բարակ սոճին (Pinus attenuata) իր երկու կարճ հաստ ասեղներով  և մանր,  ծուռտիկ կոներով, որոնք տարիներով չեն բացվում:  Ճապոնիայում  սոճու հիմնական տեսակներն են Տուբերգի սոճին  (Pinus thunbergii) և խտածաղիկ սոճին (Pinus densiflora), որոնք  հաճախ կիրառում են բոնսայիների համար (գաճաճ  բույսեր աճեցնելու արվեստ):

Որոշ սոճիների պտուղները արժեքավոր ընկուզեղեն են և ուտելի: Իսկ սերմերը հարուստ են յուղով: Օրինակ Միջերկրականի սոճիներից ամենաօրիգինալը իր տեսքով իտալականն է կամ Պինեան (Pinus pinea), որը նույնպես արժեքավոր  ուտվող պինոլա ընկույզ տվող ծառ է : Նաև  մեծ, համեղ և օգտակար ընկույզ է տալիս Ժերարդա սոճին, այն աճում է Հիմալայներում, և մայրի  սոճիները (մայրու փռվածք, սիբիրյան մայրի,մանչժունյան մայրի), որոնք  հսկայական  տարածություն են զբաղեցնում  Ռուսաստանի հյուսիս արևելքում: Սոճիների որոշ տեսակներ  վերանում են և այդ պատճառով հայտնվել են կարմիր գրքում: Դրանք են  Պիցունդայի սոճին  (Pinus pithyusa), կավճյա սոճին (Pinus sylvestris)   և մի քանի ուրիշ  տեսակներ:

(Pinus pithyusa)Պետք չէ թերագնահատել այն օգուտը, որ այս բույսը տալիս է մարդուն: Միասեռ փափուկ սոճու փայտը հրաշալի մշակվում է , սոսնձվում, փայլեցվում  և ներկվում, այդ պատճառով նա անփոխարինելի շինանյութ է :

Լինելով դեկորատիվ փայտատեսակ , սոճին լայնորեն բազմացվում է շատ երկրներում և ունի տարբեր տեսակներ:

Դիտվել է 1919 անգամ:
Tags: ,