Առավոտ էր: Պառկած էի օրորոցում, չնայած չորս ամսական էի, բայց մայր ինձ չէր բարուրում. երևի մանկուց կապանքներ չեմ հանդուրժել: Եղբայրս, որ ինձանից երեք տարի էր մեծ, մայրիկիս գիրկը նստած խաղում էր ափսեի խնձորների հետ: Չգիտեմ ինչքան էր անցել իմ արթնանալուց, երբ մի ահավոր դղիրդից օրորոցս շրջվեց, ու ես հայտնվեցի վերմակի, ներքնակի ու փայտե օրորոցի տակ: Ախ, թե մայրիկիս ձայնել իմանայի~: Միգուցե լալիս էի: Մայրս հաստատ ինձ չէր մոռացել, ու մի ձեռքում կրծքին էր սեղմել եղբորս, մյուսով` փորձում ինձ դուրս բերել: Վերջապես, երկու ձգուկներին գիրկն առած վազեց դուրս, բայց իջնելու հնար չկար. շենքի աստիճաններն արդեն փլվել էին: Լուսավոր աստղ. փոշու մեջ երևում է հայրս, ու հաջողվում ընտանիքին դուրս բերել փողոց:

Երկրաշարժ է: Սարսափելի արհավիրք, որ կարողացավ բառացիորեն մեկ վայրկյանում փոշիացնել ամեն ինչ: Զարմանալի բան է բնությունը. սաղմի մարդանալու համար սահմանում է երկար ու ձիգ ինն ամիս, մարդուն ծնունդ տալիս երկունքի բութ, հաճախ անդիմադրելի ցավով, իսկ կյանքը խլում` ակնթարթորեն:
Այդ օրից ամեն ինչ փոխվեց իմ կյանքում:
Մանկություն, որը բառի բուն իմաստի մեջ այդպես էլ ոչ մի կերպ չտեղավորվեց: Ունեի տիկնիկներ, օղակ, պարան… խաղում էի տանը, եղբորս հետ: Չկային մանկական սրճարաններ ու ներկայացումներ, չէին աշխատում կարուսելները:
Պատանեկություն: Առաջին դասարան, փայտե, տնակային դպրոց, սոլյարայուղից անվերջ ծխացող դասարան, մրոտված տետրեր ու գրքեր, կիսասոված, կիսաքուն մանուկներ: Դպրոցում ժամերն արագ էր անցնում, չնայած, իրական, քարաշեն, տաք ու լուսավոր դպրոցի շենք մուտք գործեցի, երբ արդեն ավարտում էի այն:
Բայց պատանեկությունը միայն դպրոցում չէ. դասերից դուրս կային նաև բակային խաղեր ու ընկերներ: Մի տեղ բախտս շատ էր բերել, մեր թաղում բոլոր երեխաները գրեթե հասակակից էին, և բոլորի պատկերացումները երևույթների մասին` նույն զարգացվածության: Հավասար էինք միասին, հավասար էինք առանձին-առանձին:
Մեր շենքը չէր փլվել, բայց ստիպեցին դա անել` խիստ վթարայնության պատճառով: Երբ ամեն ինչ քիչ թե շատ հանդարտվել էր, տեղափոխվեցինք բնակության` ընդարձակ սենյակներով տնակ: Բնական է, բակերում չկային խաղահրապարակներ, բայց մենք անտրտունջ խաղում էինք դիմացի կիսավերակ շենքի մեջ, ջարդուփշուր պանելների վրա, հող ու քարերի հետ: “Անհոգ էինք”, իրոք: Վազում էինք, թռվռում, զվարթ ծիծաղում, ու չիմանալով, որ այդ նույն պանելի կամ քարի տակ մեզ հասակակից, գուցեև մեզանից մի քիչ մեծ մեկուրիշ երեխա իր կյանքն էր ավարտել:
Խաղալիքներ էինք պահում իրար վրա սեղմված պատերի արանքում, մեզանից մեկը գտնում էր այն` ուրախանում, հրճվում էինք, չիմանալով, որ այդ նույն պատերի արանքում մոր արգանդում իր մահն էր կնքել դեռ չծնված մի երեխա:
Ինչ վազքուղներ էինք դարձրել փլված շենքերի տարածքները, մարթոններ էինք անում, հպարտանում, չիմանալով, որ մեր տրորած հողի տակ գուցե այդպես էլ չգտնված մեկի սիրտը, մյուսների ձեռքն ու գլուխն ենք ճեմում-ճզմում:
Ավերակների մեջ բազում կենցաղային իրեր էինք գտնում, ու միամտորեն կարծում` տեսնես ում պայուսակից է ընկել:
Ու այսօր արդեն ափսոսում եմ` երանի ապրեինք չիմանալով, լինեինք “անհոգ”` չիմանալով:
Այո, հասակակիցներ ենք ես և այդ չարաղետ դեկտեմբերի 7-ը: Ու, թեև ես, իմ հասակում ծաղկում եմ, ուզում եմ ու պետք է, որ դեկտեմբերի 7-ը խամրի, հեռանա:
Արցունքներ չեմ սիրում, բայց թող անձրևը գա, որ հողը ոռոգվի ու նոր ծիլեր տա: Ձմեռն էլ չեմ սիրում, բայց այն պետք է գարնան ջերմությունն ավելի լավ զգալու համար:
Թախիծն ու վիշտը երկար պահել, վատը հիշել էլ չեմ սիրում, բայց սրտիս կեսը կտրել, դեն շպրտել, ավաղ, չեմ կարող:

Մարիամ Խալաթյան

Անկախ