Անցյալ շաբաթ Բաղրամյան 1-ին փակուղի 9 հասցեում գտնվող «Անկախի» խմբագրությունը ստիպված էր երկու աշխատանքային օր դադարեցնել աշխատանքը հոսանքազրկման պատճառով: Հայաստանի Էլեկտրացանցեր ընկերության թեժ գծին արված մեր բազմաթիվ զանգերին ստանդարտ պատասխան էր տրվում. մեկ ժամից հոսանքը կվերականգնվի: Սակայն ոչ մեկ, ոչ մի քանի ժամից, ոչ էլ մի ամբողջ օր հոսանքը չվերականգնվեց: Վերականգնվեց հաջորդ աշխատանքային օրվա ավարտին՝ շուրջ 24 ժամ հետո:

Տուժեց ոչ միայն մեր խմբագրության, այլև հարակից տարածքում գտնվող բազմաթիվ այլ ընկերությունների աշխատանքը, քաղաքի ամենաբանուկ  հատվածներից մեկը՝ Բաղրամյան-Մոսկովյան խաչմերուկը, ուղղակի վերածվել էր քաոսի լուսանցույցների խափանման հետևանքով, իսկ թե ով էր փոխհատուցելու մարդկանց պատճառված անհարմարությունն ու վնասը, հայտնի չէր:

Այդ իրավիճակը պատճառ դարձավ ուսումնասիրելու ոլորտը կարգավորող օրենսդրությունն ու որոշումները և պաշտպանել խմբագրության իրավունքները: Հայաստանի էլեկտրացանցերից մեզ և հարևան սպառողներին խոստացան փոխհատուցել ՝ չնայած այդ փոխհատուցումն ավելի շուտ բարոյական է, քանի որ չի կարող ծածկել պատճառված վնասի իրական չափերը:  Սակայն օրենքն այս պահին ավելին չի նախատեսում:

Հայաստանում էլեկտրամատակարարող ընկերության և սպառողի փոխհարաբերությունները կարգավորվում են Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի «Էլեկտրական էներգիայի մատակարարման և օգտագործման կանոնները հաստատելու մասին» որոշմամբ:  Այդ կանոններով կանոնակարգվում են նաև էլեկտրամատակարարման պլանավորված և չպլանավորված ընդհատումների դեպքում մատակարարի պարտականություններն ու սպառողի իրավունքները:

Կանոնների չորրորդ գլխում ամրագրված են սպառողի էլեկտրամատակարարման և վերականգնման պայմանները:

Եվ այսպես, մատակարարը պարտավոր է սպառողին տեղեկացնել էլեկտրամատակարարման պլանային և արտապլանային ընդհատումների ու վերականգնման ժամկետների մասին: Պլանային ընդհատման և վերականգնման ժամկետների մասին մատակարարը պարտավոր է սպառողին տեղեկացնել ընդհատմանը նախորդող օրվա ընթացքում վերջինիս հասու հեռուստաալիքով, 2 անգամ: Ինչպես գիտենք, այդ գործառույթը Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր ընկերությունն իրականացնում է Հ2 հեռուստաընկերության միջոցով՝ լուրերի թողարկումից անմիջապես հետո: Արտապլանային ընդհատման և վերականգնման ժամկետների մասին տեղեկատվությունը մատակարարը պարտավոր է սպառողին տրամադրել  տվյալ կանոնների 74-րդ կետով նախատեսված շուրջօրյա հեռախոսային ծառայության միջոցով. մատակարարը պարտավոր է ապահովել շուրջօրյա հեռախոսակապ, որպեսզի սպառողները կարողանան պարզաբանում ստանալ նաև էլեկտրամատակարարման դադարեցումների պատճառների և վերականգնման ժամկետների վերաբերյալ:

Մատակարարը սպառողի էլեկտրամատակարարման պլանային ընդհատումը պետք է իրականացնի աշխատանքային օրերին` ժամը 9:00-17:00-ն ընկած ժամանակահատվածում, սակայն ոչ ավելի, քան 6 ժամ տևողությամբ: Արտապլանային ընդհատման դեպքում էլեկտրամատակարարումը պարտավոր է վերականգնել արտապլանային ընդհատման պահից ոչ ուշ, քան`

1) քաղաքային համայնքների վարչական տարածքի բնակավայրի սահմանում`

ա. բազմաբնակարանային շենքերի սպառողներինը` 2 ժամում.

բ. այն սպառողներինը, որոնց էլեկտրամատակարարումը նախատեսված է իրականացնել 6 կՎ և բարձր լարման մեկից ավելի առանձին օդային (մալուխային) գծերով կամ էլեկտրակայանի (ենթակայանի) երկու հոծանային համակարգերից կամ սեկցիաներից` 2 ժամում.

գ. մյուս բոլոր դեպքերում` 4 ժամում,

2) գյուղական համայնքների վարչական տարածքի բնակավայրի սահմանում`

ա. այն սպառողներինը, որոնց էլեկտրամատակարարումը նախատեսված է իրականացնել 6 կՎ և բարձր լարման մեկից ավելի առանձին օդային (մալուխային) գծերով կամ էլեկտրակայանի (ենթակայանի) երկու հոծանային համակարգերից կամ սեկցիաներից` 2 ժամում.

բ. մյուս բոլոր դեպքերում` 8 ժամում,

Մատակարարը սպառողի էլեկտրամատակարարումը վերականգնելուց հետո պարտավոր է նրա հետ կազմել ակտ` էլեկտրամատակարարման ընդհատման և վերականգնելու ամսաթվի ու ժամի վերաբերյալ: Ակտը կազմվում է 2 օրինակից, որոնցից մեկը տրվում է սպառողին, իսկ մյուսը պահվում է մատակարարի մոտ:

Մատակարարի և սպառողի միջև ծագած վեճերը լուծվում են Հանրային ծառայությունները կարգավորող անձնաժողովի միջոցով կամ դատական կարգով:

Կանոնների 16-րդ գլխում սահմանված են նաև կանոնների պահանջները խախտելու համար մատակարարի նկատմամբ կիրառվող տույժերը: Օրինակ` մատակարարը պարտավոր է սպառողին վճարել տույժ՝ ծախսված էլեկտրաէներգիայի միջին ամսական արժեքի 20 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան 2000 դրամ, այն դեպքերում, երբ խախտել է էլեկտրամատակարարման պլանային  ընդհատման համար սահմանված ժամկետը կամ էլեկտրամատակարարման արտապլանային ընդհատումից հետո սպառողի էլեկտրամատակարարման վերականգնման ժամկետը, բացառությամբ, եթե էլեկտրամատակարարման արտապլանային ընդհատումները պայմանավորված են եղել էլեկտրամատակարարման անխուսափելի սահմանափակումներ պահանջող իրավիճակներով:

էլեկտրական էներգիայի մատակարարման և օգտագործման կանոնները հաստատելու մասին ՀԾԿՀ որոշումը գտանք Հասարակական պաշտպանների միության կայքում (Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի կայքէջը տևական ժամանակ է՝ չի գործում): Միության գործադիր տնօրեն Արամ Գրիգորյանի խոսքով՝ մատակարարի կողմից կանոնները խախտելու դեպքում սպառողն իր իրավունքները պաշտպանելու և փոխհատուցում ստանալու համար պետք է դիմի ընկերությանը. «Սակայն ոչ դիմում են, ոչ էլ փոխհատուցում են ստանում»,- ասաց նա:

Նրա խոսքով՝ հանրությունն իրազեկված չէ իր իրավունքների և հանրային ծառայություններ մատուցող ընկերությունների պարտականությունների մասին: «Բայց եթե մարդիկ իրազեկվում են, ապա նրանց մի մասը գոնե փորձ է անում պաշտպանել իր իրավունքները»:

Իսկ ովքե՞ր են պարտավոր իրազեկել հանրությանը: Ըստ նրա` իրազեկելու պարտականություն ունեն Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովն ու իշխանությունները: Հասարակական կազմակերպությունները նույնպես իրազեկում են, սակայն դա նրանց իրավունքն է, ոչ թե պարտականությունը: Համենայն դեպս, իրենց հնարավորության սահմաններում իրազեկում են:

Հասարակական պաշտպանների միությունը համագործակցում է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի հետ՝ ներկայացնելով սպառողների իրավունքները: Սակայն Արամ Գրիգորյանը նշում է, որ գոյություն ունի իրավահավասարության խնդիրը, որը լուծված չէ. «Հանրային ծառայություն մատուցող ընկերությունն իրավական կառույց է, մասնակցում է հանձնաժողովի աշխատանքներին, իրավունքներ ունի, հարցեր է դնում, պատասխաններ է ստանում, իսկ սպառողներն այդ իրավական կարգավիճակը չունեն»,- ասում է նա:

Հասարակական պաշտպանների միությունը դիմել է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին, որպեսզի իրավահավասարության հարցը լուծվի, և սպառողները նույնպես կարողանան մասնակցել հանձնաժողովի աշխատանքներին, հարցեր բարձրացնել, պատասխաններ ստանալ. «Ինձ թույլ տան` կխոսեմ, թույլ չտան՝ չեմ խոսի: Ավելին, երբեք սպառողի կողմից բարձրացրած դիմում հանձնաժողովը չի քննարկել, իսկ ընկերության կողմից դիմած խնդիրը չի կարող չքննարկել: Արդեն իսկ խախտվում է հավասարակշռության սկզբունքը, խտրականություն է առաջանում»:

Մենք փորձեցինք լսել նաև Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի տեսակետը, բայց ինչ-ինչ պատճառաբանություններով պայմանավորված հարցազրույցը չկայացավ, ինչն էլ ավելի հիմք է տալիս կարծելու, որ այդ ոլորտում թափանցիկության խնդիրը լուծված չէ: Մինչդեռ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովն անկախ մարմին է, օժտված բավական լուրջ լիազորություններով ու գործառույթներով, որոնք պարտավոր է իրականացնել կարգավորման սկզբունքները պահպանելով. մատակարարների և սպառողների շահերի հավասարակշռում, թափանցիկ աշխատաոճ, հովանավորչության, խտրականության բացառում և այլն:

Հասարակական պաշտպանների միությունը դիմել է հանրապետության նախագահին և կառավարությանը՝ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի գործառույթները վերանայելու նպատակով: Արամ Գրիգորյանի խոսքով՝ այդ գործառույթներն օրենքով սահմանված են, սակայն չեն իրականացվում, քանի որ հանձնաժողովը դրանք իրականացնելու ընթացակարգեր չունի:

Tags: իրավունք, հասարակություն, հէց