Հիպոդինամիա կամ սակավաշարժություն. այս հասկացությունը թերևս ծանոթ է մեզնից յուրաքանչյուրին: Դա զարմանալի չէ, քանի որ սակավաշարժությունն իրավամբ  նվաճել է «դարի հիվանդություն» «պատվանունը»: Այն առաջընթացի հակառակ երեսն է: Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում սակավաշարժության համախտանիշը: Ի՞նչով է վտանգավոր: Ի՞նչու է այն համարվում դարի հիվանդություն:

Ուրեմն սկսենք այն հարցից, թե ինչ է սակավաշարժությունը: Բառը հունարեն «hypo»  և «dynamis» բաղադրիչներից է կազմված, որ թարգմանաբար նշանակում են «ներքևում» և «ուժ»: Հիպոդինամիա ասելով` հասկանում ենք մկանային գործունեության թուլացում, որն առաջանում է նստակյաց կենսակերպի հետևանքով ու շարժողական ակտիվ գործունեության սահմանափակմամբ:

Այսօր սակավաշարժության խնդիրը հաճախ է քննարկվում ամենուր, հիմնականում` քաղաքակիրթ երկրներում: Դրա պատճառն այն է, որ հիվանդությունը երիտասարդանում է: Ժամանակակից բժշկությունն այսօր հաճախ է բախվում դեռահասության գիրության խնդրին: Ինչո՞ւ է այն դարի հիվանդություն կոչվում, որովհետև ժամանակակից մարդն ասես մոռացել է, թե ինչ ասել է ֆիզիկական աշխատանք: Տեխնիկան օրեցօր ավելի ու ավելի է զարգանում: Դրա արդյունքում մարդն այլևս ստիպված չէ իր ձեռքով ինչ-որ բան անել: Բավական է սեղմել այս կամ այն կոճակը, և անհրաժեշտ աշխատանքը մարդու փոխարեն լավագույն ձևով կանեն մեքենաները: Դա իսկապես դարի ձեռքբերումն է, սակայն այդ ձեռքբերման հակառակ երեսն էլ այն է, որ հանգեցնում է առողջական լուրջ խնդիրների, որոնցից մեկն էլ հիպոդինամիան է: Ինչո՞վ է այն վտանգավո՞ր:

Մկանային գործունեության թուլացումն առաջին հերթին վտանգավոր է  նրանով, որ հանգեցնում է մի շարք հիվանդությունների առաջացման, որոնցից շատերը կարելի է հանգիստ լրջագույն ախտերի դասը կարգել: Սակավաշարժությունը հանգեցնում է բոլոր օրգանների ու համակարգերի  աշխատանքի խանգարման: Օրինակ` հաճախ հիպոդինամիայի հետևանքով տուժում են սրտանոթային, նյարդային համակարգերը: Այն կարող է հանգեցնել նաև գիրացման: Նյութափոխանակության լուրջ խանգարումները հիմնականում առաջանում են հիպոդինամիայի հետևանքով:

Կանխելու համար չպետք է պարզապես հանգիստը պառկած վիճակում անցկացնել: «Վերջ» ասեք նստակյաց կյանքին: Մոռացեք անգործության բոլոր «հմայքների» մասին: Վերջապես, առողջ կենսակերպի անցեք, սնվեք ճիշտ ու ժամանակին, զբաղվեք որևիցե մարզաձևով, հնարավորինս շատ քայլեք, հրաժարվեք բոլոր վատ սովորություններից: Մի խոսքով, զբաղվեք ոչ միայն հոգու խնդիրներով, այլև` մարմնի:

Ամեն տարի ողջ աշխարհում 5 մլն մարդ մահանում է միայն այն պատճառով, որ չափազանց պասիվ կենսակերպ է վարում: Այսօր ռիսկի խմբում մեկուկես մլրդ մարդ կա, որոնք ոչինչ չեն անում սակավաշարժությունը հաղթահարելու համար:

«15 և ավելի տարիքի մարդկանցից 10-ից 3-ը չափազանց պասիվ ու անառողջ կենսակերպ  են վարում»,- հայտնում է հեղինակավոր հրատարակություններից մեկը: Այդ խմբում շատ է կանանց թիվը, այն էլ` զարգացած ու ապահովված երկրներից:

Մինչդեռ ակտիվ կենսակերպ վարել չի նշանակում  պարտադիր սպորտով զբաղվել: Գիտնականները նշում են, որ այդ մեկուկես միլիարդի մեջ չհայտնվելու համար բավարար է շաբաթական 5 անգամ, 30- րոպեանոց  ֆիզկուլտուրայի պարապմունքը:

Չմոռանանք նաև, որ անգործությունը ոչ միայն ֆիզիկականին է վնասում, այլև հոգեկանին:

Այսօր համեմատաբար քիչ են այն  մասնագիտությունները, որոնք ֆիզիկական ակտիվություն են պահանջում: Եթե դուք լրագրող եք, հաշվապահ, ծրագրավորող, մի խոսքով` գրասենյակային աշխատող, այսինքն` ստիպված ալյուրի պարկեր չեք տեղափոխում շալակած, դա լավ է, սակայն, ինչպես ժողովուրդն է ասում, պետք է մեդալի հակառակ երեսն էլ նայել: Հոգնածություն, տկարություն, թուլություն, անսովոր ծուլություն, երբ անգամ գիրք չես ուզում կարդալ և անընդհատ ցանկանում ես քնել ու քնել…: Կար ժամանակ, երբ հանգիստ մի քանի կանգառ ոտքով կանցնեիք, իսկ հիմա գերադասում եք տաքսի կանչել: Ծանո՞թ է այդ վիճակը, ուրեմն արդեն պետք է զգաստանանք, դա  նշանակում է, որ սակավաշարժության թիրախում եք:

Սակավաշարժ կենսակերպին սովորելը շատ հեշտ է: Ու որքան քիչ ենք շարժվում, այնքան գայթակղիչ է դառնում ջանքեր գործադրելուց խուսափելը:

Զարմանալի փաստ է, որ շարժունակության նվազման հետ թուլանում են ոչ միայն մկանները, այլև մտավոր ունակությունները: Մկանային ծանրաբեռնվածության թուլացումը հանգեցնում է հյուսվածքներին արյան մատակարարման նվազման, թթվածնի անբավարար մատակարարման, և մարդը սկսում է տառապել թթվածնային քաղցից: Պարբերաբար շարժումների սահմանափակման հետևանքով  խախտվում է  հորմոնալ և այլ համակարգերի վիճակը:

Մինչդեռ կարելի է պայքարել դրա դեմ, եթե նույնիսկ մի փոքր ցանկություն ունեք:

Բազմաթիվ ուսումնասիրություններով ապացուցվել է, որ կարևոր է ոչ թե մարզումների ծանրությունը, այլ դրանց կանոնավորությունը:

Բոլորովին պարտադիր չէ ուժային մարզումներ կատարել, ֆիթնես  սրահ հաճախել կամ լողավազան գնալ, որ բավարարված զգաք: Ամենապարզ միջոցը, որ կարելի է անել, օրական գոնե կես ժամ քայլելն է: Տուն գնալիս կարելի է մեկ կամ երկու կանգառ ոտքով գնալ: Աստիճանաբար այդ զբաղմունքը ձեզ դուր կգա:

Եթե վերելակն ուշանում է` մի սպասեք, փորձեք ոտքով հանգիստ բարձրանալ: Հրաշալի միջոց են շարժուն խաղերը, ֆուտբոլը, վոլեյբոլը կամ, ձեր նախընտրությամբ, մեկ այլ խաղ:

Խորհրդակցության ժամանակ կանգնեք.  ի դեպ, կանգնած դիրքն օգնում է նաև կենտրոնանալուն:

Հիշեք այն ժամանակները, երբ էլեկտրոնային նամակների փոխարեն հաղորդելիքը բերանացի էինք փոխանցում կամ այցելություններ կատարում: Դա մարզվելու տարբերակ է ու մտերիմներին և ծանոթներին հանդիպելու մի նոր  առիթ:

Իսկ այժմ աշխատասենյակում  մեզ շրջապատող գրասենյակային պարագաները կարելի է  օհգտագործել  մարզվելու նպատակով,ասենք` պատճենահանման համար նախատեսված թղթի կապոցը կարելի է «վերածել» ծանրաձողի: Մարզվեք գրասենյակային ծանրաձողով ու   նստակյաց դիրքից ընդարմացած մարմնին հանգստություն պարգևեք:

Հեռախոսով զրուցելու հաճելի ժամանակը կարելի է  օգտակարի հետ համադրել, օրինակ` ամենևին չի խանգարի ոտքերի մարզանքը:

Միշտ են մասնագետները հորդորում. համակարգչի առջև աշխատելիս 2 ժամը մեկ ընդմիջում արեք ու աչքերի վարժանք` լարվածությունը վանելու համար:

Մի խոսքով, հիպոդինամիայի գերին չդառնալը ձեր իսկ ձեռքերում է:

 

 

Tags: առողջական