Դեռևս անցած ամիս, երբ համաշխարհային հանրությունը ակտիվորեն քննարկում էր` Արևմուտքի կողմից Սիրիայի նկատմամբ ռազմական հարվածներ կհասվեն, թե ոչ, ակտիվ բանակցություններ էին ընթանում ՌԴ և ԱՄՆ արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարների միջև: Ռուսաստանի առաջարկով Սիրիան պետք է սեղմ ժամկետներում միջազգային հանրության վերահսկողությանը հանձներ իր տրամադրության տակ եղած ամբողջ քիմիական զենքը և միանար Քիմիական զենքն արգելող կազմակերպությանը:

Սիրիան հաստատեց, որ մտադիր է համագործակցել այս խմբի հետ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից սիրիական քիմիական զենքի վերաբերյալ բանաձևի ընդունումից հետո:

Քիմիական զենքն արգելող կազմակերպության փորձագետները սեպտեմբերի 16-ին հրապարակեցին նախնական զեկույց, որում հաստատեցին, որ օգոստոսի 21-ին Դամասկոսի մերձակայքում զարին գազ է օգտագործվել: Իսկ սեպտեմբերի 21-ին Սիրիան ռուս-ամերիկյան համաձայնության կատարման շրջանակում Քիմիական զենքն արգելող կազմակերպությանը փոխանցեց իր քիմիական զինանոցի ամբողջական նկարագիրը: 

Գերհզորները պայմանավորվել են Սիրիայի հարցում 

Սիրիայի քիմիական զենքի ոչնչացման նպատակով էլ հոկտեմբերի 1-ից արդեն  Դամասկոս էր ժամանել զինաթափման գծով միջազգային փորձագետների խումբը` սկսելու Սիրիայի քիմիական զինանոցի ոչնչացման աշխատանքները: Սիրիայի տրամադրության տակ եղած բոլոր քիմիական նյութերը պետք է ոչնչացվեն մինչև  2014 թ. կեսը: Արդեն տեղեկատվություն կա, որ մեկ շաբաթվա աշխատանքների արդյունքում միջազգային փորձագետների խումբը որոշ քանակությամբ քիմիական զենք ոչնչացրել է: Այսինքն` Բաշար Ասադի կառավարությունը պահում է միջազգային հանրությանը տված իր խոստումները: Սա նշանակում է, որ Արևմուտքի, մասնավորապես ԱՄՆ-ի կողմից Սիրիայի նկատմամբ ռազմական ոտնձգությունները գոնե այս պահին բացառված են: Հոկտեմբերի 7-ին ռուսական ԻՏԱՌ-ՏԱՍՍ-ը տեղեկացրեց, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերրին հայտարարել է, որ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն համաձայնության են եկել սիրիական կոնֆլիկտի հանգուցալուծման ռազմական սցենարների անընդունելիության մասով:

«Մենք պայմանավորվեցինք, որ կոնֆլիկտի լուծման ռազմական սցենարն անհնար ու անընդունելի է»,- ասել է Ջոն Քերրին:

Քերրիի խոսքով` սիրիական կոնֆլիկտի հանգուցալուծմանն ուղղված «Ժնև-2» կոնֆերանսը կանցնի նոյեմբերի երկրորդ շաբաթում: Կոնֆերանսի վերջնական ժամկետը կորոշի ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը, բայց մինչ այդ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանն ակնկալում է, որ միջազգային կոնֆերանսը կանցկացվի նոյեմբերի երկրորդ շաբաթում:

Լավրովի խոսքով` Դամասկոսը հիանալի համագործակցում է քիմիական զենքի ոչնչացմամբ զբաղվող միջազգային փորձագետների հետ:

Լավրովի և Քերրիի բանակցությունները տեղի են ունենում Ինդոնեզիայի Բալի կղզում` Ասիական և խաղաղօվկիանոսյան տնտեսական համագործակցության գագաթնաժողովի շրջանակներում:

Վաշինգտոնն ու Մոսկվան հույս ունեն օգտվել այն միաձայնությունից, որ ձեռք է բերվել քիմիական զենքի հարցում: Նրանք մտադիր են հասնել Ժնևում նոր միջազգային խաղաղ համաժողովի գումարման:

«Ես չափազանց կարևոր եմ համարում այն, որ երեկ` կիրակի` ընդամենը մեկ շաբաթ անց բանաձևի ընդունումից, որոշ քիմիական զենք արդեն ոչնչացվել է: Եվ ես կարծում եմ, որ կան հիմքեր վստահելու Ասադի վարչակարգին, որը պատրաստակամությամբ կատարում է իր պարտավորությունները»,- հայտարարել է ԱՄՆ-ի պետքարտուղարը:

Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի խոսքով` Սիրիայի իշխանություններն անթերի համագործակցում են միջազգային փորձագետների հետ. «Եվ ես հույս ունեմ, որ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևը, որն ընդունվել է տասն օր առաջ, կիրագործվի բոլոր կողմերի, այդ թվում` Սիրիայի հարևան երկրների կողմից»:

Սա անթաքույց ակնարկ էր Թուրքիային ու Իսրայելին, որոնք սիրիական կոնֆլիկտում ոչ երկրորդական դեր ունեն ու աչքի են ընկնում իրենց ակնհայտ դժգոհությամբ Սիրիայի դեմ ռազմական էքսպանսիա սկսելու հարցի շուրջ ու պարբերաբար հանդես են գալիս հայտարարություններով, որոնք չեն բխում կոնֆլիկտի խաղաղ կարգավորման տրամաբանությունից: 

Պատերազմում` ինչպես պատերազմում.

Ու մինչ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն դիվանագիտական ձեռքսեղմումներով ցույց են տալիս, որ ի վիճակի են գտնելու սիրիական խնդրի խաղաղ հանգուցալուծման տարբերակը, Սիրիայում ապստամբների ու կառավարական ուժերի միջև զինված ընդհարումը շարունակվում է` ուղեկցվելով զոհերով: Միայն Սիրիայի հյուսիսում ընդդիմության արմատական իսլամիստական կազմակերպությունների զինյալների և քրդական աշխարհազորային ջոկատների միջև Խասեկե նահանգում տեղի ունեցած բախման հետևանքով հոկտեմբերի 5-ին զոհվել է 18 մարդ:  Նույն օրը Հալեպում ռմբակոծումների և բախումների հետևանքով զոհվել է ևս 115 մարդ, ինչպես հաղորդում է սիրիական Aksalser կայքը:

Ամեն ինչով ակնհայտ է, որ Բաշար Ասադի կառավարությունը շարժվում է ոչ թե միջազգային պայմանավորվածությունների տրամաբանությամբ, այլ Ռուսաստանի անմիջական ցուցումով: Նույնիսկ հենց ինքը` Բաշար Ասադը, իր հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասաց, թե իր վարչակարգը քիմիական զենքի ոչնչացման հարցում համաձայնում է համագործակցությանը` հարգելով Ռուսաստանի ջանքերը:

Բայց արդեն հստակ ընդգծվում են նաև նրա հայտարարություններն ու արտահայտությունները դիվանագիտական խաղերի համատեքստում: Օրինակ` Սիրիայի նախագահը սիրիական կոնֆլիկտի գլխավոր «մեղավորներից» մեկն է համարում հենց ԱՄՆ-ին ու նրան ընդունում է որպես կոնֆլիկտի շահագրգիռ կողմ: Սակայն միևնույն ժամանակ գերմանական Spiegel ամսագրին տված հարցազրույցում հոկտեմբերի 6-ին  հայտարարեց, որ Գերմանիան կարող էր միջնորդ հանդիսանալ իր երկրում 2011-ից շարունակվող քաղաքացիական պատերազմի դադարեցման գործում: Ասադը նաև նշել է, որ ինքը բանակցությունների սեղանի շուրջ չի նստի ապստամբների հետ,  քանի դեռ նրանք վայր չեն դնի իրենց զենքերը:

Միաժամանակ Սիրիայի Ազգային հաշտեցման նախարար Ալի Հայդարը հայտարարել է, որ արդեն տեղական մակարդակով բանակցություններ են ընթանում մի քանի ընդդիմադիր խմբերի առաջնորդների և կառավարության ներկայացուցիչների միջև: Հայդարն ընդգծել է, որ խոսքն այն խմբերի մասին է, որոնք կապված չեն «Ալ Քաիդայի» հետ: Տրամաբանությունը հասկանալի է` Ասադը փորձում է ազդել ԱՄՆ-ի ժողովրդի տրամադրությունների վրա` նրանց ցույց տալով, որ սեփական երկրում ԱՄՆ-ի վերնախավը հայտարարում է, թե պայքարում է «Ալ Քաիդայի» դեմ, սակայն Սիրիայում համագործակցում է նրանց հետ: Իսկ Եվրոպայի դեմ, ըստ ամենայնի, Ասադը չի համագործակցել ու դրանով իսկ ապահովագրել ռազմական միջամտությունը նրանց կողմից ևս: Չէ՞ որ սիրիական խնդրի վերջին զարգացումների ժամանակ պարզ դարձավ, որ բացի ԱՄՆ-ից, կարևոր է շահել նաև Եվրոպայի աջակցությունը, որն ավելի կողմ էր Սիրիայի նկատմամբ ռազմական ներխուժում կիրառելուն, քան ԱՄՆ-ն, որի ղեկավարությունը կաշկանդված էր սեփական ժողովրդի դիրքորոշմամբ: Այս ամենը, սակայն, դեռ չի նշանակում, թե Սիրիայի հարցում ամեն ինչ լուծված է և մոտ ապագայում պատերազմը կդադարի: Սակայն լարվածության էական թուլացում, ինչ խոսք, նկատվում է:

Tags: մերձավոր արևելք, Սիրիա