«Գիշերվա ուշ ժամն էլ լիներ, նա թակում էր դուռս: Երկար-բարակ քիթն արդեն ամեն ինչ ասում էր նրա արիացու տեսակի առանձնահատկության մասին: Ժամերով նստում, նարդի էինք խաղում: Հայհոյող աղջիկ էր: Կնայեր աչքերիս մեջ ու իր ողջ էությունն ի ցույց կդներ` շոշափելով իր աղջկական բարեմասնությունների շարանը: Ես իմ հիշողության փոքրիկ շրջանակում մի տուն էի լղոզել թղթի վրա ու մի գեղեցիկ այգի, որտեղ ամեն ինչ ճիշտ էր ու հրաշք` ինչպես երբեք: Էությունս ափերիս մեջ առած, անընդհատ գնում գալիս էի ու նոր մտքեր հայտնաբերած, փորձում էի մի նոր բան ավելացնել: Մտքիս երևակայության արանքում նոր պատմություն հորինել: Ես` աշխարհից հեռացած, նստել էի գնացքի վագոններից մեկի մեջ, Երևան էի գալիս: Հետո էլ կանգնել էի զուգարանի դռան առաջ ու սպասում էի իմ հերթին: Սիրահարված զույգը ներսից ճանկռոտում է դուռը: Վայրի կանացի աղաղակներն ու սրտաճմլիկ տղամարդկային հևոցը տակնուվրա էին անում բնազդներս: Ես, որպեսզի ավելի չաշխուժանայի, հեռացա տարածքից` շառից, փորձանքից հեռու: Կողքիս նստած հսկամարմին կնոջ որովայնը մրսել էր, ներսից ձայներ էր հանում…»: Այս տողերը հրապարակախոս Արթուր Հայրապետյանի «Դատարկ կոլաժներ» արձակից էին: Մարդ, որը երբեք չի համակերպվում կյանքի սովորական ընթացքի հետ, բայց չի էլ վախենում ուղիղ խոսքի հետևանքներից:

-        Հրապարակախոս, գրող, լրագրող.  ո՞րն է Արթուր Հայրապետյանի առաջին և հիմնական կոչումը:

-           Իմ կոչումն իմ անունն է, ազգանունը, հայ և քրիստոնյա լինելը, իմ ժողովուրդը,  ի վերջո, մարդ մնալը:

-        Եթե չլինեիք ներկայիս Արթուրը, ի՞նչ կլինեիք:

-           Շատ եմ մտածել այդ մասին, բայց պատասխան չեմ գտել: Այլ բան չէր էլ կարող լինել, քան մնալ վերևից ինձ շնորհած կոչմանը հավատարիմ գրող, որը լավ գիտի մարդու առեղծվածը:

-        Ե՞րբ առաջացավ գրչով արտահայտվելու ցանկությունը:

-           Դեռ դպրոցական տարիներին բանաստեղծություններ էի գրում, իսկ հասուն տարիքում` արձակ ստեղծագործություններ: Սակայն ինձ արձակի մեջ ավելի հանգիստ եմ զգում, քան չափածոյի մեջ: Երբ մատներս չաշխատեն, մտքով կգրեմ, իսկ թե միտքս լռեց, կդադարեմ լինել:

-        Ինչպիսի՞ն պետք է լինի իսկական մտավորականը:

-           Շատ են առիթ-անառիթ մտավորականներին քննադատում: Մտավորական լինելու համար պետք է երկար տարիների կենսագրություն ունենալ: Բայց դե չեն կարող բոլորն իրար նման լինել. մեկն ազնիվ է, մյուսը` շինծու: Մտավորականը բնավորություն ունեցող մարդ է, ազգի կորիզը, սերմը: Ինչպես գցես հողը, այդպես էլ պտուղ կստանաս:

-        Ձևն ու բովանդակությունն ինչպիսի՞ն են մերօրյա կյանքում:

-           Այսօր բոլոր ասպարեզներում ձևն է գերիշխում և բովանդակությունից հեռացել ենք: Սակայն առանց մեկը մյուսի երկար  ապրել չեն կարող:

-        Մի՞շտ  եք ըմբոստ եղել և չեք համակերպվել մարդկային հոգեմթնոլորտին:

-           Այո: Ես չեմ հարմարվում և անընդհատ ընդվզում եմ, բայց ընդդիմանալու, չհամաձայնելու հետ հավատարիմ եմ մնում ինքս ինձ: Մտահոգվում եմ բոլորի համար` սկսած ամենահասարակ մարդուց: Բայց այլ խնդիր է, թե այսօր որքանով է ընդվզող, ազնիվ տեսակն ընդունվում:  Իհարկե, դա ինձ քիչ է հետաքրքրում: Երբեք կեղծության ու շաղակրատության զոհ չեմ գնացել, և ոչ ոք իմ ազատ խոսքը չի կարող լռեցնել՝ ստիպելով ճիշտ խոսքս վիժեցնել ներսում:

-        Ինչպե՞ս  եք վերաբերվում սոցցանցերին:

-           Սոցցանցերն այսօր որոշ մարդկանց համար դարձել են բնակության վայր, ազատ խոսքի և ինքնադրսևորվելու միջոց, անկախ դրական և բացասական կողմերից: Սոցցանցը եկավ և լրացրեց հեռուստացույցը: Այսօր քիչ մարդ է հեռուստացույց դիտում, գիրք կարդում: Եվ կենդանի շփման պակասի հետևանքով ավելի շատ գունազրկվել և զոմբիներ են դարձել:

-        Մարդիկ իսկապե՞ս զոմբիացած են: Գուցե միշտ էլ այդպիսի՞ն են եղել:

-           Իրականում մեզ փորձում են զոմբիացնել, բայց պետք է արթուն մնալ: Մարդը մտածող արարած է, գիտի` ինչն է լավ, ինչը վատ: Եթե զոմբիացած լինելը քեզ ձեռնտու է, հանգիստ այդ պիտակի կրողը կլինես, իսկ եթե ոչ, ինչ քամիներ էլ գան ու գնան, կմնաս այն, ինչին տեր ես:

-        Ինչպիսի՞ն է գրականության դերը XXI դարում, հատկապես` մեր փոքրիկ երկրի համար:

-           Գրականությունը միշտ ունեցել է ուսուցանող, մարդուն հարստացնող, սովորեցնող բնույթ: Բոլոր ժամանակներում էլ եղել են գրողներ, որոնք իրենց լեզվամտածողությամբ և գեղագիտական ճաշակով արժեքներ են ստեղծել: Ուղղակի չեմ փորձի տարանջատել անցյալի և ներկայի գրականությունը, այլ կհավելեմ, որ այն հիվանդին բուժող առաջին դեղահաբն է: Ով ուզում է առողջ մնալ, պետք է սնվի, պետք է հագենա, իսկ այսօր մարդիկ հագենալու միջոց ընտրել են նյութականը ու հեռացել հոգևորից:

-        Նկատե՞լ եք, որ մեզ մոտ, օրինակ՝ երթուղայիններում, հազվադեպ են գիրք կարդում: Ո՞րն է դրա պատճառը:

-           Այն գեղեցիկ մշակույթը, որ առավոտ կանուխ դուրս էինք գալիս կրպակից թերթ գնելու, հետո կարդալով աշխատանքի գնում, կորցրել ենք: Բայց դեռ չի նշանակում, որ ամեն ինչ կորած է և հնարավոր չէ վերականգնել: Կստեղծվեն նոր մտածողություն, նոր գաղափարներ: Ուղղակի, տա Աստված, որ մեզանից չհեռանանք և ապրենք ոչ թե ուրիշների, այլ՝ մեզ համար:

-        Մի ժամանակ հիասթափված էիք երիտասարդներից: Ձեր կարծիքը չե՞ք փոխել նրանց մասին:

-           Մի ժամանակ, այո, հիասթափված էի: Գուցե շփումս քիչ էր երիտասարդների հետ: Այն, որ կորցրել ենք հայ երիտասարդի կամ, օրինակ՝ բժշկի կերպար ասվածը, դա հաստատ է: Այդուհանդերձ, կան պատրաստված և խելացի երիտասարդներ, որոնց չեմ կարող չնկատել և չգնահատել: Պարզապես կցանկանայի, որ նրանք շատ կարդան և ապրեն իրենց ցանկությամբ՝ չհավասարվելով միջակներին ու պայքարելով վաղվա՝ մեր ապագայի համար:

-           Ինչպիսի՞ն պետք է լինի առողջ իշխանությունը:

-           Իսկ մեզ մոտ կա՞ իշխանություն, քաղաքականություն: Քանի դեռ իշխանությունն ինքնանպատակ է գործում և ընտրված չէ ժողովրդի կողմից, ոչինչ չեմ կարող ասել:

-        Ձեր գրվածքները հագեցած են բազմանշանակ և բազմաշերտ արտահայտություններով: Որտեղի՞ց եք գտնում դրանք:

-           Չեմ գտնում, դրանք ծնվում են: Եթե պաշար չունենաս, չես կարող գրել: Իմ տեսակով հասարակ, բայց խորը մարդ եմ, դա երևում է իմ գրականության մեջ: Առհասարակ իմ ընթերցողից եմ գնահատական ակնկալում, իսկ գիտելիքներն ու զգացողությունները դուրս եմ մղում իմ միջից ու փոխանցում ընթերցողին՝ միաժամանակ չէժանացնելով, չհարմարեցնելով այսօրվա պահանջներին:

-           Վերջերս լույս տեսավ «Սպասում» պատմվածքների ժողովածուն: Ինչո՞վ է այն առանձնանում Ձեր առաջին գրքից:

-           Առաջին գիրքս հայտ էր գրականության մեջ, իսկ երկրորդ գիրքն արդեն հասուն և մտածող մարդու հավաքական վկայությունն է: Աշխատել եմ ավելի բարձր և հետաքրքիր լինել, խոսքս տեղ հասցնել ընթերցողներին:

-           Ձեր գրվածքներում հաճախ նկատելի է  «էրոտիկ», նույնիսկ յուրօրինակ հումոր: Դա ինքնաբերաբա՞ր է ստացվում, թե՞…

-           Այն, ինչ հուզում է ինձ, դրան միս ու արյուն եմ տալիս, որ մտածել, սովորել և հասկանալ իմանա: Ինչ վերաբերում է էրոտիկ նկարագրին, այն ուսուցանող բնույթ ունի, որտեղ իմ սեռականությունը դիմացինի սեռականությունից տարբեր է: Հենց այդ տարբերության մասին են իմ գրականության մեջ էրոտիկ տեսարանները: Երբեք չեմ մտածել` ինչի մասին գրել, այլ եկել է պահը, կտրվել եմ աշխարհից և զարմանքով հասկացել, որ գրել եմ:

-        Ձեր գրքերի հիմքում սեփական կյանքի պատմությունն ու փո՞րձն են:

-           Իհարկե: Եթե մի բան քո միջով չես անցկացրել, ուրեմն դա արհեստական է ստացվում: Աշխատում եմ գրել մի բանի մասին, որտեղ ես կամ, չեմ կարող ինձ խաբելով խաբել գիր ու գրականությանը, որովհետև ինձ խաբելով՝ խաբում եմ առաջինը հենց ինձ, իսկ ընթերցողն առաջին մարդն է, որը լավ տեսնում և լսում է ամեն ինչ: Եթե լավ տեսնողին, լսողին խաբես, կնմանվես խեղկատակի, որն իրենից այն կողմ ոչ մեկին չի տեսնում:

-           Քանի՞ գիրք, հրապարակումներ և հոդվածներ եք գրել:

-           Բազմաթիվ հոդվածների, էսսեների, կինոսցենարների, ակնարկների և երկու գրքի հեղինակ եմ: Սակայն բանաստեղծություններ քիչ ունեմ:

-        Ի՞նչ կար երեկ, որ այսօր չկա: Եվ ի՞նչ չկար երեկ, որ այսօր նույնպես չկա:

-           Այն ինչ կար նախկինում, այսօր էլ կա: Այն ինչ չկա այսօր, երեկ է եղել: Իրականում քիչ բան է փոխվել: Նախկինում ասել են, որ եթե այսպես շարունակվի, աշխարհը կկործանվի: Անցել են տասնյակ տարիներ և հիմա էլ են ասում: Ուրեմն քիչ բան է փոխվել:

-           Շուտով սպասե՞նք նոր գրքի: Ինչպե՞ս է այն կոչվելու և ի՞նչ է պատմելու:

-           Այո, նոր գիրքս լույս կտեսնի շատ շուտով, որը, կարծում եմ, արգելված գրականության կողքին կդնեն: Իսկ վերնագիրը չեմ ասի, որովհետև կարող է փոխվել ժամանակի ընթացքում:

Հարցազրույցը` Ելենա ՉՈԲԱՆՅԱՆԻ

Tags: մշակույթ