Այս տարածաշրջանի խնդիրներից են վիտամինների եւ հանքային նյութերի պակասը, թերաճը եւ ճարպակալումը

 
ԲՈՒԽԱՐԵՍՏ, 2014թ. ապրիլի 1. Ընդհանուր առմամբ եւ կալորիաների սպառման տեսակետից, 53 երկրներ ներառող Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանում քաղցի ցուցանիշը պետք է նվազի` հասնելով մեկ տոկոսից էլ ցածր թվի մինչեւ 2050թ.: Այդուհանդերձ, որոշ երկրներում այսօր նկատելի են սնուցման հետ կապված մշտական խնդիրներ:

 

Ահա վաղը Ռումինիայի մայրաքաղաք Բուխարեստում մեկնարկող, երկու տարին մեկ կազմակերպվող ՊԳԿ Եվրոպայի տարածաշրջանային համաժողովի նախօրեին ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (ՊԳԿ) կողմից ներկայացված պատկերը:

 

Եվրոպայում եւ Կենտրոնական Ասիայում պարենի եւ գյուղատնտեսության վիճակի վերաբերյալ ՊԳԿ-ի վերջին փաստաթղթում նշվում է, որ «կալորիաների սպառումը`որպես թերսնուցման չափման միջոց, ներկայում ամենամեծ խնդիրը չէ», թեեւ մի շարք երկրներ բացառություն են կազմում:

 

Ամբողջ տարածաշրջանում ընդամենը երկու երկիր դեռ չի հասել քաղցի նվազեցման միջազգային երկու հիմնական թիրախներին` «2001թ. Հազարամյակի զարգացման թիվ մեկ նպատակին» եւ «1996թ. Պարենի համաշխարհային գագաթնաժողովի նպատակին»: Երկու նպատակներն էլ ուղղված էին թերսնուցման կիսով չափ նվազեցմանը մինչեւ 2015թ.` ընդհանուր բնակչության համամասնությամբ եւ բացարձակ թվերով: Երեք երկրներում այսօր թերսնուցման ցուցանիշը դեռեւս գերազանցում է 5 տոկոսը:

 

Անբարենպաստ սննդակարգ , թերաճ երեխաներ

 

Այս փաստաթղթում ընդգրկված երկրներից շատերում ավելի լուրջ խնդիր են հանդիսանում համապատասխան միկրոտարրերի սպառման պակասը եւ սննդակարգերի «անբարենպաստ» որակը: Այդ պատճառով այս երկրները հաճախ ավելի ցածր վարկանիշ ունեն, քան աշխարհի մյուս տարածաշրջանները:

 

Կովկասի եւ Կենտրոնական Ասիայի երկրներում մինչեւ հինգ տարեկան թերաճ երեխաների միջին տոկոսային հարաբերությունն ավելի քան երեք անգամ բարձր է, քան ԱՊՀ եվրոպական երկրներում, որտեղ այդ թիվը 6 տոկոս է կազմում:

 

Հարավ-արեւելյան Եվրոպայի խմբի երկրներում երեխաների թերաճության համեմատաբար բարձր ցուցանիշ է արձանագրվել երկու երկրներում:

 

Որոշ երկրներում սննդակարգը միատեսակ է: Որոշ երկրներում բնակչության ամենաաղքատ խավն իր օրական կալորիաների 73 տոկոսը ստանում է հացահատիկի եւ ընդամենը 10 տոկոսը` կաթնամթերքի կամ մսամթերքի հաշվին: Ի տարբերություն դրանց, ավելի բարձր եկամուտ ունեցող երկրների խմբում սննդակարգն ավելի հավասարակշռված է. այստեղ մարդիկ հացահատիկից ստանում են կալորիաների ընդամենը 48 տոկոսը, իսկ 29 տոկոսը` կենդանական ծագում ունեցող մթերքներից:

 

Փաստաթղթում նշվում է, որ Կովկասում եւ Կենտրոնական Ասիայում աճ է գրանցվում մրգի եւ բանջարեղենի արտադրության ոլորտում, եւ այս միտումը հույս է ներշնչում, որ սննդակարգն այս երկրներում ավելի բազմազան եւ որակյալ կդառնա:

 

Ճարպակալումը գերազանցում է համաշխարհային միջին ցուցանիշները

 

Դիտարկվող երկրներում հավելյալ քաշ ունեցող մարդկանց թվի աճ է գրանցվել:  Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության չափանիշների համաձայն, Կովկասի եւ Կենտրոնական Ասիայի երկրներում մարդկանց 48 տոկոսի եւ ԱՊՀ եվրոպական եւ Հարավ-արեւելյան Եվրոպայի երկրներում բնակչության ավելի քան 50 տոկոսի մոտ հավելյալ քաշ կամ ճարպակալություն է արձանագրվել: Փաստաթղթի հեղինակները զգուշացնում են, որ հավելյալ քաշը մեծացնում է սննդակարգի հետ կապված հիվանդությունների ռիսկը եւ ավելացնում առողջապահական հաստատությունների ծանրաբեռնվածությունը, հատկապես սուղ ֆինանսական ռեսուրսներ ունեցող աղքատ երկրներում:

 

Սննդի բարձր եւ անկայուն գին

Կենտրոնանալով պարենային տեսանկյունից առավել անապահով երկրների խմբի` Կովկասի եւ Կենտրոնական Ասիայի վրա, ՊԳԿ-ն նշում է, որ չնայած վերջին տարիներին արձանագրված գյուղատնտեսական արտադրանքի զգալի աճին, բոլոր երկրները, բացի Ուզբեկստանից, շարունակում են գյուղատնտեսական ապրանքներ ներմուծել:  Զգալի կախվածությունը ներկրվող ապրանքներից այս երկրներն ավելի խոցելի է դարձնում միջազգային գների տատանումների կամ արտահանումից գոյացող եկամուտի մակարդակի նկատմամբ:

 

Սպառողների մակարդակով այս երկրներում տնտեսությունների բյուջեների միջինում 30 տոկոսը ծախսվում է սննդի վրա, մինչդեռ Գերմանիայում եւ Չեխիայի Հանրապետությունում այդ թիվը համապատասխանաբար 10 եւ 13 տոկոս է կազմում: Ամենաաղքատ ընտանիքները հակված են իրենց եկամտի շատ  ավելի բարձր մասնաբաժին ծախսել սննդի վրա, որոշ դեպքերում`մինչեւ 70 տոկոսի չափով:

 

Ո՞ր ուղղությամբ շարժվել

 

Փաստաթղթում դիտարկված 18 երկրների մարդկային առողջության եւ զարգացման հեռանկարները մեծապես կախված կլինեն ազգային կառավարությունների քաղաքականության ընտրությունից: Հիմնական հանձնարարականը հստակ է. «Կառավարությունները պետք է ջանքերն ուղղեն գյուղատնտեսական ու գյուղական ոլորտի վերականգնման եւ զարգացման համապարփակ մոտեցման մշակմանն ու իրականացմանը»:

 

Առաջարկվում են պարենային անվտանգության եւ սնուցման ազգային քաղաքականության մի շարք առանցքային բաղադրիչներ.

 

ü  Քաղաքականության կենտրոնացում փոքր հողատեր արտադրողների վրա` գյուղերում աղքատության նվազեցման, արտադրանքի մեծացման եւ գյուղատնտեսական մրցունակության բարելավման նպատակով

ü  Հրաժարում լայնածավալ արտադրությունից եւ մեկ կամ երկու ապրանքի վրա հույս դնելուց

ü  Ընդհանուր տնտեսական աճ

ü  Խուսափում սպառողական  լրավճարներից  եւ գնի վերահսկողությունից

ü  Եկամտի վերաբաշխման եւ սոցիալական ապահովության ծրագրեր` նպատակուղղված բնակչության խոցելի խմբերին

ü  Առեւտրային եւ միջազգային համագործակցություն

ü  Հզոր գիտական եւ տեխնոլոգիական համակարգ, որը խթանում է գյուղատնտեսական ոլորտի նորարությունները

 

«Պարենի եւ գյուղատնտեսության վիճակը տարածաշրջանում, այդ թվում նաեւ ապագա հեռանկարները եւ ծագող խնդիրները» փաստաթուղթը պատրաստվել է ՊԳԿ Եվրոպայի 29-րդ տարածաշրջանային համաժողովին անդամ երկրների դիտարկումները  ներկայացնելու նպատակով: Նույն վերնագիրը կրող օրակարգի կետը նախատեսված է ներկայացնել չորեքշաբթի, ապրիլի 2-ի առավոտյան: Ընդհանուր առմամբ մասնակցության հայտ է ներկայացրել 44 երկրի պատվիրակություն:

 

 

ՀՂՈՒՄՆԵՐ

• «Պարենի եւ գյուղատնտեսության վիճակը տարածաշրջանում» – ամբողջական փաստաթուղթ, որ ներառում է սննդի անվտանգության, եկամուտների, տնտեսությունների ծախսերում սննդի մասնաբաժնի եւ այլնի վերաբերյալ ազգային տվյալները համեմատող աղյուսակներ ու գրաֆիկներ http://www.fao.org/docrep/meeting/030/mj597e.pdf
• ՊԳԿ Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային գրասենյակ  www.fao.org/europe
• Տարածաշրջանային համաժողովի կայքերը

www.fao.org/europe/regional-conference/cw2014/en/

www.fao.org/about/meetings/erc29/en/

• Ձայնային հարցազրույց Ռայմունդ  Յելեի հետ Եվրոպայում եւ Կենտրոնական Ասիայում պարենի եւ գյուղատնտեսության վիճակի վերաբերյալ (4’45”) :  http://www.fao.org/news/audio-video/detail-audio/en/?uid=10433.

 

 

ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐ

ԿովկասեւԿենտրոնականԱսիա`  Հայաստան, Ադրբեջան, Վրաստան, Ղազախստան, Ղրղզստան, Թաջիկստան, Թուրքմենստան, Ուզբեկստան:

ԱնկախպետություններիհամագործակցությանկամԱՊՀ-իանդամ ԱրեւելյանԵվրոպայիերկրներ`  Բելառուս, Մոլդովայի Հանրապետություն, Ռուսաստանի Դաշնություն եւ Ուկրաինա:

Հարավ-արեւելյանԵվրոպա`  Ալբանիա, Բոսնիա եւ Հերցեգովինա, Մոնտենեգրո, Սերբիա, Մակեդոնիայի նախկին հարավսլավական հանրապետություն, Թուրքիա:

Անկախ

Tags: Եվրոպա, Կենտրոնական Ասիա, ՊԳԿ, սնունդ