2007-2008 թթ. համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն ազդեցություն ունեցավ նաև Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայի վրա: Տնտեսական ճգնաժամն ընդհանրապես փոխեց անշարժ գույքի ոլորտը:

Եթե 2000-2008 թթ. Հայաստանի անշարժ գույքի շուկան տարեկան 10-20% վերելք է ապրել, ինչն էլ նպաստել է բավական մեծ թվով բազմաբնակարան բնակելի շենքերի, անհատական բնակելի տների կառուցմանը և անշարժ գույքի շուկայում գումարների ներդրմանը, ապա 2008-ի տնտեսական ճգնաժամի հետևանքով անշարժ գույքի ոլորտը սառեց մոտ մեկ տարի: Մեծ թափով նվազեց ներդրումների քանակն անշարժ գույքի շուկայում: Նվազեց նաև գործարքների քանակը:
Եթե մինչև 2008 թ. մարդիկ անշարժ գույքի ոլորտը դիտում էին որպես ներդրումային, որից կարող էին բարձր եկամուտներ ստանալ, ապա 2008-ին հաջորդած տարիներից մինչ օրս մարդիկ առքուվաճառքի գործարքներ անում են, բայց շահութաբերության տեսանկյունից շատ սպասելիքներ չունեն շուկայից:
ՀՀ կառավարությանն առընթեր Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեից տեղեկանում ենք, որ Երևանում 2014 թ. հունվարին, 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ, բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների առքուվաճառքի գործարքների քանակը նվազել է 14.1%-ով, իսկ 2013-ի հունվարի համեմատ` աճել 31.6%-ով:

«Կասկադ Ռիելթի» անշարժ գույքի գործակալության տնօրեն, անշարժ գույքի շուկայի մասնագետ Վարդան Ավագյանի խոսքով` 2008-ի տնտեսական ճգնաժամից հետո անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքների թիվը պակասել է: Եվ շուկայի վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ այն գնորդները, որոնք մեծ բիզնես ունեն, նախընտրում են բնակարաններ ձեռք բերել քաղաքի կենտրոնում: Դրանով է պայմանավորված, որ քաղաքի կենտրոնում և՚ բարձր որակի շենքեր են կառուցվում, և՚ տուրիզմն է զարգացած:
«Բնակարան գնելով քաղաքի կենտրոնում` մեր հաճախորդը հասկանում է, որ այն կարող է իրեն եկամուտ բերել, ասենք` վարձակալության տեսքով: Քաղաքի կենտրոնում գործարքների արժեքը շատ բարձր է: Բավական մեծ է գործարքների թիվը նաև Արաբկիր վարչական շրջանում, որովհետև թաղամասը մաքուր է, փողոցները` հարմարավետ, բնակարանների գներն էլ 20-25%-ով ցածր են կենտրոնի համեմատ: Այս տարիների փորձը ցույց տվեց, որ մարդիկ նախընտրում են բնակարաններ ձեռք բերել նաև ծայրամասերում` պայմանավորված իրենց ֆինանսական հնարավորություններով: Հետևաբար, գործարքների թիվը ծայրամասերում ևս մեծ է»,- ասում է մասնագետը` նկատելով, որ տնտեսական ճգնաժամ հիմա էլ կա, այն թեև խանգարում է բիզնեսի զարգացմանը, սակայն անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքները շարունակվում են:
Հայաստանի անշարժ գույքի ոլորտում մեծ փոփոխություն չբերեցին, բայց որոշ աշխուժություն մտցրեցին տարածաշրջանում լարվածության հետևանքով Հայաստան եկած սիրիահայերը, որոնք և՛ բնակարաններ գնեցին, և՛ վարձակալեցին: Բայց այդ աշխուժությունը գլոբալ առումով անշարժ գույքի գների աճի կամ նվազման վրա չանդրադարձավ:

«Անշարժ գույքի շուկան կայունություն է սիրում: Մեկ օրում անշարժ գույքի գինը չի կարող 50 հազարից դառնալ 80 հազար, դա կարող է տեղի ունենալ, օրինակ, մեկ տարում»,- ասում է Վարդան Ավագյանը:

«Այլընտրանք» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանի խոսքով` Երևանում 2014-ի հունվարին բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների առքուվաճառքի գործարքների քանակի 31.6 % աճը` 2013-ի հունվարի համեմատ, 1 քմ մակերեսի միջին շուկայական գների 0.04% աճը` 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ, չպետք է կապել Հայաստան ներգաղթի հետ: «Ես դժվարանում եմ նման գնահատական տալ, որովհետև 00.4%-ն աննշան է, այս աճը լուրջ գնահատականների հիմք չի կարող դառնալ: Նման տատանումներ կարող են շատ լինել, եթե ավելի զգալի դառնան, նոր կարելի է խոսել աճի միտումների մասին: Եղել է նաև գների աճի տեմպերի անկում, ինչը երկար ժամանակ մնացել է անփոփոխ»,- ասում է նա:
Տնտեսագետին համամիտ է ՀՀ կառավարությանն առընթեր Անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի համակարգված դիտարկումների բաժնի պետ Արմինե Դավիթյանը: Նրա կարծիքով` չի կարելի անշարժ գույքի գների աճի միտումը կապել ներգաղթի հետ, քանի որ աճը` տոկոսային առումով, ըստ վերջին տվյալների, առանձնապես մեծ չէ: «Չեմ կարծում, որ ներգաղթն ազդեցություն ունենա գների աճի վրա կամ ազդեցությունը մեծ լինի»,- ասում է Արմինե Դավիթյանը:

2014-ի հունվարին Երևանում բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների 1 քմ մակերեսի շուկայական միջին գները դիտարկելիս պարզ է դառնում, որ 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ` դրանք աճել են 0.04%-ով: Անհատական բնակելի տների առքուվաճառքի գործարքների քանակը 2014-ի հունվարին, 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ, նվազել է 40.4%-ով, ընդ որում Երևանում՝ 59.5%-ով: 2014-ի հունվարին Երևանում անհատական բնակելի տների 1 քմ մակերեսի շուկայական միջին գները, ներառյալ տնամերձի միավորի գինը, 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ, մնացել են անփոփոխ: Անշարժ գույքի վարձակալության գործարքների քանակը 2014-ի հունվարին, 2013-ի դեկտեմբերի համեմատ, նվազել է 42.6%-ով:
Այս տարվա հունվարին հանրապետությունում գրանցվել է բազմաբնակարան բնակելի շենքերի 30 բնակարանների և 49 անհատական բնակելի տների վարձակալության գործարք:
Վարդան Ավագյանի խոսքով` 2014-ի հունվարի տվյալները բավարար չեն անշարժ գույքի շուկայի 2014-ի կանխատեսումներ անելու համար: Եվ ընդհանրապես, դժվար է կանխատեսումներ անել, քանի որ Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայի վրա մեծ ազդեցություն ունեն հատկապես արտաքին գործոնները: «Մենք ունենք մի քանի թիրախային կետեր, որոնք ազդում են մեր շուկայի վրա: Դրանք տարածաշրջանի երկրներն են և Ռուսաստանի Դաշնությունը: Եթե հարցնեք` ինչն է մեր շուկայի վրա ազդում, կպատասխանեմ` Ռուսաստանի վիճակը: Մեր բավական մեծ թվով հաճախորդներ Ռուսաստանի հայեր են»,- ասում է մասնագետը` հավելելով, որ տարածաշրջանի քաղաքական և տնտեսական վիճակն էականորեն ազդում է անշարժ գույքի շուկայի վրա:

Մասնագետը դժվարանում է ասել նաև, թե որքանով Մաքսային միության անդամակցությունը դրական կազդի անշարժ գույքի շուկայի զարգացման վրա: «Մենք դեռ չգիտենք, թե ինչ ընթացք կստանա Մաքսային միությանն անդամակցելը, որպեսզի կարողանանք կանխատեսումներ անել նաև անշարժ գույքի ոլորտում»,- ասում է Վարդան Ավագյանը:

 Լիլիթ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

Անկախ