Հոբելյանի առիթով զրուցեցինք ամսագրի գլխավոր խմբագիր Վրեժ Առաքելյանի հետ

 Կերպարվեստը միավորում է գեղանկարչությունը, քանդակագործությունը, գրաֆիկան, դեկորատիվ-կիրառական արվեստը: Ի տարբերություն տարածական արվեստների, ոչ պատկերային տարատեսակների, կերպարվեստն արտացոլում է իրականությունը և տարածության մեջ ստեղծում դիտարկելի ակներև կերպարներ:

Կերպարվեստի ստեղծագործություններում պատկերված գործողությունը խտացած, կենտրոնացած է մեկ պահի մեջ, արտաքուստ ստատիկ է և չի զարգանում ժամանակի ու տարածության մեջ, ինչպես թատերական արվեստում, պարարվեստում կամ երաժշտության մեջ, սակայն դա չի խանգարում գաղափարներ, մտքեր ու ապրումներ արտահայտելուն` չկորցնելով մեծ արվեստի իր ուժը:

Այս տրամաբանությամբ է արդեն 10 տարի տպագրվում ՀՀ Նկարիչների միության պաշտոնական պարբերականը՝ «Կերպարվեստը»:

Պարբերականի գլխավոր խմբագիր Վրեժ Առաքելյանը «Անկախի» հետ զրույցում ամփոփում է նախորդ տասնամյակն ու ներկայացնում ամսագրի ապագա անելիքները:

 - Պրն Առաքելյան, նախ՝ խոսենք ամսագրի ստեղծման պատմությունից: Ինչպե՞ս ծնվեց «Կերպարվեստը»:

- «Կերպարվեստ» ամսագրի նախաձեռնողը ՀՀ նկարիչների միության նախագահ Կարեն Աղամյանն է: Ճանաչում էինք մեկս մյուսին, քանի որ որպես լրագրող, որպես հրապարակախոս` մի շարք նյութեր էի պատրաստել, որը կապված էր Կարեն Աղամյանի վերականգնողական աշխատանքների հետ:

Մինչև 1998-ը միության գույքը ցիրուցան էր արվում, անուններ հիմա չեմ ցանկանում տալ, բոլորն էլ գիտեն: Երբ վարչության անդամները եկան, սկսվեց կառուցողական շրջան: Այսինքն՝ պահպանել միությունը, կազմակերպել բոլոր աշխատանքները: Խնդիրը մեկն էր. այն պետք է գոյատևեր իր կոչմանը համապատասխան:

Հենց այս կառուցողականության տրամաբանության շրջանակում էր նաև ՀՀ Նկարիչների միության պաշտոնական պարբերականի՝ «Կերպարվեստի» հիմնումը:

- Դա 10 տարի առա՞ջ էր…   

- Այո՛, 2003-ի սեպտեմբերի 5-ին լույս տեսավ «Կերպարվեստի» անդրանիկ համարը: Այդ ժամանակ ես աշխատում էի ՀՀ Գրողների միությունում, «Հորիզոն» գրական-մշակութային շաբաթաթերթի պատասխանատու-քարտուղարն էի: Միշտ էլ ասել եմ, որ հետաքրքրված էի հանրապետությունում գործող բոլոր ստեղծագործական միությունների և թերևս դրանցից ամենամեծի՝ Հայաստանի նկարիչների միության գործունեությամբ ու խնդիրներով:

Եվ անակնկալի եկա այն ժամանակ, երբ Նկարիչների միության նախագահ Կարեն Աղամյանն ինձ առաջարկեց ու վստահեց գլխավորել նորաստեղծ «Կերպարվեստ» ամսագրի խմբագրական աշխատանքները: Չհամաձայնել չէի կարող, քանի որ միությունը երբեք չէր ունեցել նմանօրինակ պարբերական: Եվ հենց 2003-ից ձեռնամուխ եղանք ստեղծագործական բուռն գործունեության: Սկսվեցին դժվարությունները: Առանց հովանավորի ամսագիր պահելը բարդ բան է: Ու փոխվեց նաև պարբերականությունը: Հիմա տարին 1 կամ 2 համար է լույս տեսնում: Ես երբեմն կասկածում եմ` իրականում խմբագիր եմ, թե չէ, որովհետև տարին մեկ կամ երկու համար թողարկելը աբսուրդի պես բան է:

- 10 տարվա ընթացքում տպագրվե՞լ են հայ նկարիչների, միության աշխատանքների գործունեության մասին տեղեկություններ:

- Այո՛, անշուշտ: Թե ինչ ենք արել կամ չենք արել 10 տարվա ընթացքում, վստահ եմ՝ ամսագրում արտացոլված է: Կարելի է ասել` մի տասնամյակի պատմություն ունենք՝ սևով սպիտակի վրա տպված: Բայց այն խնդիրները, որ դրել էինք «Կերպարվեստի» առջև, լուծել ենք ընդամենը 25-30 տոկոսով:

- Ի՞նչ խնդիրների մասին է խոսքը:   

- Նախ՝ միության գործունեության լուսաբանում, ազգային ավանդական արժեքների վերարտադրում, հանրահռչակում: Նպատակ ունեինք ամսագիրը հրատարակել մի քանի լեզուներով և աշխարհով մեկ տարածել: Դեռ այս գաղափարները իրականացնելու հնարավորություններ չունենք: Բայց հավատացեք՝ մենք շատ հարուստ արժեքներ ու ժառանգություն ունենք, որոնք, ցավոք, չենք կարողանում ներկայացնել աշխարհին:

- Պրն Առաքելյան, մինչև ձեզ հետ հանդիպելը ես շրջեցի կրպակներով ու հարցրի ձեր ամսագրի մասին: Լրագրավաճառներն ասացին, որ նման ամսագիր գոյություն չունի: 

- Գիտեք, «Կերպարվեստ» ամսագիրը չի վաճառվում կրպակներում և այլուր: Մենք ամսագիրը բաժանում ենք, ընթերցողին տրվում է անվճար: Մի անգամ ցանկացանք վաճառել ամսագիրը, բայց շատ արագ հասկացանք, որ փորձը ձախողվում է: Դա, իհարկե, իմ նախաձեռնությունն էր: Հիմա ասեմ, որ շարունակելու ենք անվճար բաժանել: Այսինքն՝ դա մեր ծրագրերի, մտահղացումների, ցանկությունների մի փոքրիկ մասնիկն է: «Կերպարվեստն» աննախադեպ հաջողություն է մեզ համար: Արվեստի այս ոլորտի մասին առանձին ամսագիր չի եղել:

Օրինակ՝ խորհրդային տարիներին կար «Սովետական արվեստ» ամսագիրը, որում կերպարվեստին շատ փոքր մաս էր հատկացվում, ու ասեմ՝ բավական թույլ էր ներկայացվում: Իհարկե,  ժամանակի արվեստի բոլոր նորությունները հրապարակում էր, տպագրում էր նյութեր, որոնք վերաբերում էին մշակութային կյանքին՝ իր ամենատարբեր դրսևորումներով ու զարգացման հեռանկարներով: Դա էլ Խորհրդային Հայաստանի մշակույթի նախարարության ամսագիրն էր:

- Իսկ ինչպիսի՞ նյութեր են տեղ գտնում «Կերպարվեստում»:

- Առաջին՝ ցուցահանդեսների լուսաբանում, այնուհետև հոբելյանների նորովի մեկնաբանում, նորովի լուսաբանում, կերպարվեստի մասին վերլուծական նյութեր: Ամսագիրը նաև ընդգրկված է ԲՈՀ (Բարձրագույն որակավորման հանձնաժողով) համակարգում և հնարավորություն ունի տպագրելու նաև թեզի պաշտպանությանը վերաբերող նյութեր, գիտական հոդվածներ, բնականաբար, արվեստի շրջանակներում: Բացի այդ, մենք մի բան մասամբ ենք կարողացել լուծել: Հայաստանում կերպարվեստի բնագավառում առաջացել էր մի անառողջ վիճակ: Դա կապված էր որոշ նկարիչների խիստ հանրահռչակման, մի շրջանի ոչ պակաս փայլուն նկարիչների անհայտության քողով պատված լինելու հետ: Այս խնդիրը շատ քիչ է լուծվել:

- «Կերպարվեստ»  ամսագիրը հնարավորություն չի՞ տալիս ներկայացնելու գոնե միության ներկայացուցիչներին:

- Գիտեք, ցավոք, վերջին ժամանակներս ուշ-ուշ ենք հրատարակում ամսագիրը, հիմնականում` ֆինանսական դժվարությունների պատճառով: Եթե երկու կամ երեք ամիսը մեկ անգամ կարողանանք հրատարակել, կարծում եմ՝ այս խնդիրն էլ կլուծվի: Չգիտեմ, կան, ասենք, նկարիչներ, որոնք իրենք իրենց են հանրահռչակում, բայց իրականում նկարիչը պետք է զբաղվի արվեստով, իսկ իրեն պետք է ներկայացնեն լրատվամիջոցները: Աշխարհի դրվածքն ու սկզբունքն է. միայն մեզ մոտ է, որ այս սկզբունքը չի գործում:

- Ամսագրում լուսաբանելիս մի քիչ փակ եք, չէ՞: Այսինքն՝ լուսաբանում եք հիմնականում միության նկարիչների աշխատանքները, գործունեությունը… 

- Բնականաբար, որովհետև մենք այնքան մեծ հարստություն ունենք, որ դրա մի մասն ենք միայն կարողանում ներկայացնել: Անգամ դրսի ցուցահանդեսները չենք կարողանում լուսաբանել: Բայց սա ոչ թե ներքին կանոն է, այլ ուղղակի ժամանակի ու հնարավորությունների խնդիր: Ամսագրում տեղ ունեն բոլոր նկարիչները, և տարբերություն չկա՝ նրանք կլինեն նկարիչների միության անդամ, թե ոչ: Շատ նկարիչներ ցանկանում են անդամագրվել միությանը, հոսքը շատ մեծ է:

- Պրն Առաքելյան, ովքե՞ր են ամսագրի հեղինակները:

- Հեղինակները համագործակցում են միայն ու միայն թղթակցական սկզբունքով, լրագրողի համար առանձին հաստիք չունենք, այսքան տարիների ընթացքում չենք էլ ունեցել: Ամբողջ «ծանրությունը» փաստորեն ընկնում է նկարիչների միության արվեստաբանության բաժանմունքի անդամների, ինչպես նաև երիտասարդ ուժերի վրա: Վերջիններիս համար ստեղծվեց պարզապես մի ամբիոն, որը հնարավորություն տվեց նրանց բացվելու և դառնալու արվեստի հմուտ քննադատ: Ասեմ նաև, որ պարբերականում միշտ էլ մեծ տեղ ենք տվել սկսնակ նկարիչներին, լուսաբանում ենք նաև  նրանց աշխատանքները:

- Բայց այսօր մենք լավ նկարիչներ ունե՞նք, կա՞ն սարյաններ կամ մինասներ…

- Ես կարծում եմ, որ սարյաններին ժամանակն է ծնում, հիմա սարյաններ ունենք, թե չունենք, չգիտեմ: 30-40-ականներին, օրինակ, թատրոնը մեծ վերելքի մեջ էր: Եկավ հանճարների մի շրջան՝ Փափազյան, Ներսիսյան, Վաղարշյան և այլք: Գուցե, այո՛, այսօրվա երիտասարդները դառնան մինասներ կամ սարյաններ: Դա բնության որոշելիքն է: Կան, իհարկե, շատ փայլուն նկարիչներ, որոնք միջավայրի կարիք ունեն:

- Ի՞նչ ապագա ունի «Կերպարվեստը»:

- Ամսագիրը շարունակում է տպագրվել, տպագրում ենք նյութեր, որոնք իրոք արժեքավոր են. փաստորեն շարունակում ենք գրի առնել մեր կերպարվեստի պատմությունը: Երևի կկրկնեմ միտքս. այսօր էլ նպատակ ունենք «Կերպարվեստը» հրատարակել մի քանի լեզուներով և աշխարհով մեկ տարածել: Ես կարծում եմ՝ կգա այդ օրը և մեր այս գաղափարները կիրականացվեն:

- Պրն Առաքելյան, մեր խմբագրությունն էլ շնորհավորում է ձեզ և միությանը ամսագրի 10-ամյակի կապակցությամբ:

- Շնորհակալություն նաև ձեզ: «Անկախը» լուրջ թերթ է, ինձ վրա լուրջ լրատվամիջոցի տպավորություն է թողել:

 

Հարցազրույցը վարեց

Միքայել ԱՀԱՐՈՆՅԱՆԸ

Tags: ամսագիր, մշակույթ