Հելիկոբակտեր պիրոլին (Helicobacter Pilori) պարույրանման միկրոօրգանիզմ է, որը «բնակություն» է հաստատում ստամոքսում, տասներկումատնյա աղիքում ու բազում վտանգավոր հիվանդությունների պատճառ կարող է դառնալ (գաստրիտ, խոց, էրոզիա, պոլիպ, հեպատիտ ևն):
Ի՞նչ է հելիկոբակտեր պիրոլին
Բժկական վիճակագրության համաձայն` այդ մանրէով է վարակված ողջ մարդկության 60%-ը: Այն հերպեսից հետո ամենատարածված մանրէն է համարվում: Վարակումն այդ մանրէով տեղի է ունենում աղտոտված ջրի կամ սննդի միջոցով, ինչպես նաև վարակված մարդու հետ շփման ճանապարհով, հազի ու փռշտոցի ժամանակ թքի կամ խորխի միջոցով:
Այս մանրէով վարակումն այնքան հեշտ է կատարվում, որ հելիկոբակտերիոզն անգամ համարվում է ընտանեկան հիվանդություն, քանի որ ընտանիքի մի անդամի վարակման դեպքում հաճախ հիվանդանում են նաև մյուսները: Ընդ որում, վարակված մարդը երկար ժամանակ գլխի չի ընկնում դրա մասին, ու ոչ մի հիվանդագին դրսևորում կարող է չունենալ:
Ինչպես և կաթնախտի, սպիտակաթորանքի, սնկային հիվանդությունների կամ վարակիչ մի շարք հիվանդությունների ժամանակ է լինում, հելիկոբակտերի ակտիվացումը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ օրգանիզմի պաշտպանական ուժերը թուլանում են, և այլևս չեն կարողանում պայքարել ախտածին մանրէների դեմ:
Երբ թուլանում է իմունիտետը, (ուժեղ սթրեսների, մրսածության հետևանքով առաջացող հիվանդությունների, տրավմաների, թունավորումների, հորմոնալ խանգարումների ժամանակ) օրգանիզմում նիրհող ու երկար ժամանակ իր մասին «լուր չտված» մանրէներն արթնանում են ու սկսում ավերիչ գործունեությունը: Ընդ որում, մարդը հաճախ չի հասկանում, թե ինչ է կատարվում ու անարդյունավետ բուժվում է տարբեր ենթադրյալ հիվանդությունների դեմ:
Ինչպես պարզվել է, հելիկոբակտերը խիստ կենսունակ է ու անգամ կարող է «հաջողությամբ» ապրել ստամոքսի թթվային միջավայրում, ինչն առաջներում համարվում էր անհնար, քանի որ, ինչպես հայտնի է, մանրէների մեծ մասը բարձր թթվայնության պայմաններում ոչնչանում է:
Իսկ նոր բացահայտումը իսկական հեղաշրջում էր բժշկության մեջ, դրա հեղինակները 2005-ին արժանացան Նոբելյան մրցանակի:
Ինչպե՞ս է կատարվում վարակումը
Օրգանիզմում հայտնվելով, հելիկոբակտերն իջնում է իր սիրած վայրը` ստամոքս ու հաստատվում այնտեղ: Ու որպեսզի ստամոքսահյութը չվնասի իրեն, այդ «խելացի» մանրէն իրեն շրջապատում է ֆերմենտներից կազմված պաշտպանական թաղանթով, որը վնասազերծում է թթուն: Իր պարույրաձև բեղիկներով այդ մանրէն «փորում է» լորձաթաղանթը, որը ծածկում է ստամոքսի ու տասներկումատնյա աղիքի պատերը, ու կպչում թթվից թաքնված հյուսվածքներին:
Այստեղ այդ մանրէն լայն գործունեություն է ծավալում ու սկսում է ուտել ստամոքսի պատի հյուսվածքներն ու իր կենսագործունեության թունավոր արգասիքները անջատել: Այդ խառնակությունը կյանքի է կոչում նեյտրոֆիլներին, արյան այն բջիջներին, որոնք հետևում են «տեղանքի» կարգուկանոնին: Դրանք դուրս են գալիս մազանոթներից ու սկսում են կարգազանցների հետևից մրցավազքը` ի վերջո ուտելով դրանք: Այդպիսով ոչ միայն հելիկոբակտերներն են ոչնչանում, այլև նրանց վնասած բջիջները: Վնասված հատվածում պաշտպանությունը թուլանում է ու այդ հատված է «աճապարում» աղաթթուն. առաջանում է բորբոքում, ի վերջո, լորձաթաղանթի վրա արատ է գոյանում, այսինքն` խոց: Հելիկոբակտերն ամենաշատը սիրում է ստամոքսի ելքային հատվածն ու տասներկումատնյա աղիքի մուտքային` սկզբնահատվածը, որտեղ էլ հիմնականում գոյանում են խոցերը:

Ախտանշաններն ու ախտորոշումը
Երբ հելիկոբակտերը «բնադրվում» է ստամոքսի ու տասներկումատնյա աղիքի պատերին, կարող է այնտեղ տարիներ ապրել մակաբույծի կյանքով` սպասելով իր «աստեղային ժամին», բարենպաստ պայմանների ստեղծմանը: Օրգանիզմի պաշտպանական ուժերի թուլացման ժամանակ այդ մանրէն ինտենսիվորեն բազմանում է, հսկայական քանակությամբ տոքսիններ ու ֆերմենտներ արտադրում. որոնք հանգեցնում են լորձաթաղանթի վնասման:
Դրա հետևանքն այն է, որ ստամոքսի պատերին ու տասներկումատնյա աղիքում առաջանում են քրոնիկ բորբոքումներ ու խոցեր: Ներկայումս գիտականորեն ապացուցվել է, որ հելիկոբակտերն է գաստրիտների ու խոցերի առաջացման հիմնական «մեղավորը» (դեպքերի 80%-ը): Այդ մանրէն էականորեն մեծացնում է ստամոքսի ու տասներկումատնյա աղիքի քաղցկեղի առաջացման ռիսկը, չնայած առաջներում համոզմունք կար, որ այդ հիվանդություններն առաջանում են սննդի վատ որակի, ծխելու, ալկոհոլի չարաշահման ու սթրեսների հետևանքով:
Այս մանրէի առկայության ախտանշանները խիստ բազմազան են. հաճախակի փորկապություն, այրոցք, սրտխառնուք, ծանրություն ու ցավ ստամոքսում, բխկոց, ալերգիա. մսամթերքի յուրացման դժվարություն, մազաթափություն, բերանում անդուր համ ու հոտ (հիվանդ ատամների բացակայության պարագայում ), եղունգների սնկային հիվանդություններ ու չափազանց փխրունություն, ուտելուց հետո արագ հագեցում, ստամոքսում պարբերական ցավեր, որոնք դադարում են անմիջապես սնունդ ընդունելուց հետո:
Հելիկոբակտերիոզի բուժումը ժողովրդական միջոցներով
Բացի բժշկական, դեղորայքային բուժումից, արդյունավետ են նաև ժողովրդական միջոցները` տարբեր խոտաբույսերից պատրաստված եփուկները: Գրագետ հավաքված փնջերից պատրաստված եփուկները հնարավորություն կտան, որ կարգավորվի ստամոքսահյութի թթվայնությունը ու վերանան կամ գոնե մեղմանան ցավային զգացումները:
Բարձ թթվայնության դեպքում շատ օգտակար է վուշի սերմերից ստացված եփուկը, որը նույնիսկ կարող է վերականգնել վնասված լորձաթաղանթը, սպիացնել խոցերը: Դրա համար հարկավոր է 1,5 թ.գդալ սերմերի վրա 1 բաժակ եռման ջուր լցնել ու թրմել 15 րոպե, ապա քամել ու խմել օրական 3 անգամ` 1 ճ.գդալ, ուտելուց կես ժամ հետո:
Թթվայնությունը լավ իջեցնում է նաև երիցուկի, արևքուրիկի, հազարաթերթիկի ու ծիծեռնախոտի (չիստոտել) հավասար չափաբաժիներով փունջը (1-ական ճ.գդալ), որի վրա եռման ջուր են լցնում ու թրմում 2 ժամ: Հարկավոր է այդ եփուկն ընդունել օրական 3-4 անգամ` մեկական ճաշի գդալ:
Ցածր թթվայնության դեպքում հարկավոր է ամեն անգամ սնունդ ընդունելուց առաջ խմել կես բաժակ կաղամբի թարմ հյութ:
Որպես հիվանդության կանխարգելման միջոց առաջարկվում է հետևել անձնական հիգիենային: Պետք է պաշտպանել ստամոքս-աղիքային տրակտը ճիշտ սնունդով, վնասակար սովորույթներից զերծ մնալ: Ու ամենակարևորը` պետք է թե՛ այս, թե՛ մնացած բոլոր հիվանդությունների պարագայում աշխատել իմունիտետի բարձրացման ուղղությամբ:
5 փաստ մանրէների մասին
Մեր մարմնում ավելի քան տրիլիոն մանրէներ են բնակվում, որոնցից մի քանիսը կարող են լուրջ հիվանդության պատճառ դառնալ, իսկ մյուսներն ապահովել օրգանիզմի նորմալ միկրոֆլորան: Դրանք մանրէներ են, սնկեր, որոնք բնակվում են մաշկի մեջ ու օրգաններում:
1. Մարդու օրգանիզմում մանրէներն ավելի շատ են, քան բջիջները: Չնայած գիտնականներին դեռևս չի հաջողվել մանրէների ճշգրիտ քանակն իմանալ, սակայն հայտնի է, որ այդ թիվը տասն անգամ գերազանցում է բջիջների քանակը: Մարդկության զարգացման հետ զարգացել են նաև այդ մանրէները: Մեր մաշկի 1 քսմ-ի վրա ավելի քան 1 մլրդ մանրէ է բնակվում:
2. Մանրէները մարդու օրգանիզմում են հայտնվում ծնվելուց հետո: Հետաքրքրական է, որ մարդը լույս աշխարհ է գալիս առանց մանրէների ու ձեռք է բերում կյանքի առաջին տարիներին:
Երեխան մանրէների առաջին «խմբաքանակը» ձեռք է բերում մոր ծննդուղիներով անցնելիս: Ու զարմանալի բան է. կեսարյան հատման եղանակով ծնվածները բնական եղանակով ծնվածներից տարբերվում են մանրէների տեսակով: Նրանց մոտ ալերգիաների ու գիրանալու ռիսկը մեծ է:
Հիմնականում երեխայի մոտ իմունային, նյութափոխանակության ու մյուս համակարգերի զարգացումը կատարվում է մինչև 3 տարեկան հասակը, և այդ տարիքում են երեխաները ստանում մանրէների առավելագույն քանակը:
3. Օգտակար ու վնասակար մանրէներ
Արդեն հայտնի է, որ որոշ մանրէներ հիվանդածին են, մինչդեռ շատ մանրէներ էլ օգնում են պաշտպանել առողջությունը վարակներից: Իսկ երբեմն էլ միևնույն մանրէն կարող է լինել և՛ վնասակար, և՛ օգտակար:
Օրինակ` արդեն նշվեց հելիկոբակտերի բացասական ազդեցության մասին: Սակայն, մասնագետները նշում են, որ հելիկոբակտերի բացակայությունը կերակրափողի հիվանդության հետևանք կարող է լինել: Այլ կերպ ասած, այդ մանրէն վնասակար է ստամոքսի, սակայն օգտակար` կերակրափողի համար:
4. Հակաբիոտիկների ընդունման հետևանքները
1928-ին պենիցիլինի հայտնաբերումը մեծ հեղաշրջում էր բժշկության մեջ: Այն ժամանակներից սկսած` լայնորեն կիրառվում են հակաբիոտիկները: Սակայն, դրանց չափազանց կիրառումը կարող է հանգեցնել մանրէների մահացու շտամների առաջացման, որոնք դիմացկուն են հակաբիոտիկների նկատմամբ:
Հիմա վկայություններ կան, որ հակաբիոտիկները բարձրացնում են ասթմայի առաջացման, աղիքային բորբոքային հիվանդությունների ու գիրանալու ռիսկը:
Լինում են դեպքեր, երբ հակաբիոտիկներն անհրաժեշտ են, սակայն մանուկ հասակում կոկորդի կամ մրսածության հիվանդություններն անցնում են առանց լուրջ դեղորայքային բուժման:
5. Յոգուրտ և կեֆիր
Այսօր արդեն հաստատ է, որ անվերապահորեն չի կարելի պնդել, որ կեֆիրն ու յոգուրտներն օգտակար են, քանի որ այս բնագավառը քիչ ուսումնասիրված է, ու վերջնական պնդել, որ դրանք օգտակար են, դեռևս վաղ է: