10-րդ Ոսկե ծիրանը Հայաստանի վրա է կենտրոնացրել ողջ աշխարհի մշակութային հանրության ուշադրությունը: Այս տարի կինոփառատոնի Հայկական համայնապատկեր մրցույթի երեք` կարճամետրաժ, խաղարկային և վավերագրական անվանակարգերի համար ներկայացվել է 23 ֆիլմ: Միջազգային խաղարկային մրցույթին` 13, Վավերագրական ֆիլմերի մրցույթին` 11, Կորիզին` 47, Տարածաշրջանային ֆիլմերի միցույթին` 11 ֆիլմ:

Այս տարի Ոսկե ծիրանի հատուկ հյուրերի թվում են աշխարհահռչակ ռեժիսորներ Մարգարեթե ֆոն Թրոթան, Յոս Ստերլինգը, Փոլ Քորդին:

Մարգարեթե ֆոն Թրոթա. Դերասան եմ դարձել ռեժիսոր դառնալու համար

Գերմանացի կինոռեժիսոր Մարգարեթե ֆոն Թրոթան  համաշխարհային կինոյում մեծ վաստակի համար պարգևատրվեց «Փարաջանովյան թալերով»: Մրցանակը ռեժիսորին հանձնեց Ոսկե ծիրան կիոփառատոնի հիմնադիր տնօրեն Հարություն Խաչատրյանը:

Կինոփառատոնի ընթացքում  «Փարաջանովյան թալեր» մրցանակ կստանան նաև  Շառլ Ազնավուրը, Իշտվան Սաբոն, Ներսես Հովհաննիսյանն ու Յոս Ստելինգը:

Մարգարեթե ֆոն Թրոթան  նշեց,որ վերջերս նվեր է ստացել Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան 40 օրը» գիրքը, որը կարդալուց հետո մեծ ցանկություն է ունեցել տեսնել Հայաստանը:  Եվ զուգադիպությամբ այդ ժամանակ էլ Ոսկե ծիրանից հրավերք է ստացել Հայաստան այցելելու: «Երջանիկ եմ այստեղ լինելու համար»,- ասում է նա:

Ռեժիսորը պատմեց, որ ինքն աշխատելով է սովորել, որևէ մասնագիտական դպրոց չի ավարտել, քանի որ այն ժամանակ աղքատ էր, փող չուներ, փոխարենը կարող էր առավոտյան մեկ տոմս գնել ու կինոթատրոնից դուրս չգալ` միմյանց հետևից մի քանի ֆիլմ դիտելով: 60-ականներին Գերմանիայում կնոջը ռեժիսորի դերում պատկերացնելը դժվար էր, մինչդեռ ֆոն Թրոթեն ուզում էր ռեժիսոր դառնալ: Նպատակին հասնելու համար նա նախ դերասանուհի է դառնում, աշխատանքի ընթացքում էլ ռեժիսորներին անընդհատ հարցեր է տալիս` փորձելով յուրացնել ռեժիսորի աշխատանքը: «Երբ առաջին ֆիլմս նկարեցի, այլևս երբեք չնկարահանվեցի որպես դերասանուհի, քանի որ դերասանուհի լինելն ընդամենը միջոց էր բուն նպատակին հասնելու համար»,- ասում է նա:

Ռեժիսորը նշում է, որ քննադատությունից չի վախենում, բայց ինքը կինոքննադատ  լինել չեր ցանկանա: Իր վերջին ֆիլմի` «Հաննա Արենդտ»-ի քննադատությունը համարում է դարի ամենամեծ քննադատությունը: Սակայն նշում է, որ այդ ամենի միջով անցնելը ուժեղացնում է ռեժիսորին:

«Հաննա Արենդտ»-ը  հրեական ծագումով  գերմանացի կին փիլիսոփայի մասին է, որն ամուսնու հետ հազիվ է փրկվել համակենտրոնացման ճամբարից ու հաստատվել ԱՄՆ-ում:  1961-ի Հաննան Իսրայել է մեկնում`  «Նյու Յորքըր»-ի համար լուսաբանելու  Ադոլֆ Այխմանի դատավարությունը: Նա մտադիր է դեմ առ դեմ հանդիպելու այն մարդկանց, որոնց վարքագիծը`  նացիստական իշխանության օրոք,  ջանում էր հասկանել: Արենդտի հոդվածները, լույս տեսնելով, զայրույթի ալիք բարձրացրին  աշխարհում: Նա Այխմանին համարում էր ոչ թե հրեշ, ինչպես աշխարհն էր այդ կարծիքին, այլ մտածելու ունակությունից զրկված բյուրոկրատ  մարդասպան, որը ձգտել է հնարավորինս լավ կատարել իր առաջադրանքը, և մեղքի զգացում չունի, որովհետև պարզապես հրամաններ է կատարել: Արենդտի  հոդվածի պատճառով նրանից երես են թեքում ընկերները, տունը ողողվում է սպառնալից նամակներով, համալսարանում էլ պահանջում են, որ նա հեռանա և հրաժարվի իր դասաժամերից: Բայց այնուամենայնիվ Արենդտը չի փոխում իր կարծիքը` հայտարարելով, որ նորից լուսաբանելու դեպքում էլի նույնը կգրեր:

Մարգարեթե ֆոն Թրոթան հեղինակել է 20-ից ավել  ֆիլմեր, որոնցից են «Կատարինա Բլումի անարգված պատիվը», «Քրիստա Քլագեսի երկրորդ զարթոնքը», «Քույրեր կամ երջանկության հաշվեկշիռ, «Կապարե ժամանակներ», «Զուտ խելագարություն», «Ռոզա Լյուքսեմբուրգ», «Վախ և սեր», «Խոստում» և այլն:

Նրա խոսքով` առաջիկայում նկարահենլու է ֆիլմ երկու քույրերի մասին` անձնական թեմատիկայով, որը հեռու կլինի քաղաքականությունից ու պատմությունից. չի ուզում լինել ռեժիսոր, որ  միայն պատմական կերպարների է մարմնավորում:

«Սև հինգշաբթի»  ֆիլմով մեկնարկեց լեհական ֆիլմերի ցուցադրությունը

Ոսկե ծիրանը համագործակցում է տարբեր դեսպանությունների  հետ այդ երկրների ֆիլմերի ցուցադրություններ կազմակերպելու համար: Արտամրցութային ծրագրով այս տարի  հանդիսատեսին կներկայացվեն լեհական, ռուսական և վրացական ֆիլմեր:

Անտոնի Կրաուզեի  «Սև հինգշաբթի»  ֆիլմի արտամրցութային ցուցադրումով մեկնարկեց լեհական ֆիլմերի ցուցադրությունը:

Այն  1970-ի դեկտեմբերի 17-ում  Գդինիայում տեղի ունեցած դեպքերի վերապատմումն է` իրական պատմությունների էկրանավորման և պատմական կադրերի զուգակցմամբ հեղինակը ներկայացնում է, թե ինչպես են սոցիալիստական Լեհաստանի իշխանությունները բանակին հանում բանվորների դեմ, որոնք ընդամենը խաղաղ գործադուլ էին անում`պահանջելով թանկացումներին համապատասխան աշխատավարձերի բարձրացում: Երկրի ղեկավարությունը հայտարարում է, որ ավելի նախընտրալեի է նավաշինարանը ռմբակոծելը և տեղը նորը կառուցելը, քան թե բողոքավորների պահանջները քննարկելը կամ բավարարելը: Իշխանությունները հայտարարում են, որ բողոքի ակցիաները քաղաքական ենթատեքստ ունեն`անտեսելով տնտեսականը: Գործադուլի կազմակերպիչներին ձերբակալելուց հետո փոխվարչապետը բնակչությանը կոչ է անում աշխատանքի վերադառնալ: Սակայն վաղ առավոտյան աշխատանքի շտապող բանվորներին դիմավորում են տանկերով ու ավտոմատներով զինված բանակայինները`կրակ բացելով նրանց վրա: Զոհվում է 18 մարդ, վիրավորվում են հարյուրավորները: Պատմական իրադարձությունները ներկայացվում են նավաշինարանի աշխատակից, բանվոր Բրունո Դրիվայի ընտանիքի  պատմության միջոցով: Վերջինս փոխվարչապետի կոչով աշխատանքի վերադարձած մարդկանցից է, ով սպանվում է արձակված գնդակից: Նրան, ինչպես և մյուս սպանվածներին, հուղարկավորում են գաղտնի`գիշերով, առանց վկաների: Իսկ ընտանիքին փորձում են մյուս սպանվածների ընտանիքների հետ  հեռացնել  քաղաքից, որպեսզի այլոց ոչինչ չհիշեցնի կատարվածի մասին:

Լեհական ֆիլմերի ծրագրի շրջանակներում կցուցադրվի նաև Մաչեյ Ադամեկի «Լուսանկարը» ֆիլմը:

«Ռուսական կինոյի օրեր» ծրագրի շրջանակներում 6 ֆիլմ կցուցադրվի

Ոսկե ծիրանի ընթացքում արտամրցութային ծրագրով կներկայացվի 6 ռուսական  ֆիլմ`«Քանի դեռ գիշերը չի բաժանել մեզ» (Բորիս Խլեբնիկով), «Դաշտային մարիների երկնային կանայք» (ռեժ. Ալեքսանդր Ֆեդորչենկո), «Կողքիդ կլինեմ» (ռեժ. Պավել Ռումինով), «Ինտիմ մասեր» (ռեժ. Նատաշա Մերկուլովա, Ալեկսեյ Չուպով), «Արքայադստեր պատերազմը» (ռեժ. Վլադիմիր Ալենիկով), «Մայորը» (ռեժ. Յուրի Բիկով) ֆիլմերը:

Ուշագրավ է  Վլադիմիր Ալենիկովի «Արքայադստեր պատերազմը» ֆիլմը, որը պատմում է ռուս աղջկա և հայ տղայի սիրո մասին, որոնք, սակայն, հակամարտող խմբավորումների անդամներ են: Միմյանց դեմ հակամարտող հրոսակախմբերից մեկում ռուս պատանիներ են ներգրավված, մյուսում նախկին ԽՍՀՄ  հարավային երկրներից եկած փախստականներ: Արքայադուստր մականունով ռուս աղջիկը և ազգությամբ հայ Կարենը ստիպված են պայքարել իրենց սիրո և իրավունքների համար մի միջավայրում, որը լի է ատելությամբ, դաժանությամբ և կրոնական ու էթնիկական անհանդուրժողականությամբ:

«Ազգամիջյան հակամարտությունները և քսենոֆոբիան այսօր գոյություն ունեն, դա իրողություն է: Դրանից նախ և առաջ տուժում են երեխաները: Սա ֆիլմ է երեխաների մասին մեծահասակների համար,- ասում է Ալենիկովը:-Հույս ունեմ, որ հանդիսատեսի լայն շրջանակներին հասնելու դեպքում այն դրական առումով կփոխի մթնոլորտը, որում մեր երեխաներն են ապրում»:

Հարցին, թե ինչու է ֆիլմի հերոսին հենց հայ ընտրել, ոչ թե օրինակ, վրացի, տաջիկ կամ ուզբեկ, Ալենիկովը պատասխանում է, որ հայ Ռոմեոյի և ռուս Ջուլիետայի ընտրությունը պատահական չէ. ֆիմլի նկարահանումներին նախապատրաստվելիս  ՆԳՆ-ից 4 մեծ թղթապանակ է հավաքել նմանատիպ պատմություններով, որոնց մեծ մասը գաղտնի է, չի հրապարակայնացվել: «Հայերը և ռուսները միշտ կապված են եղել և հանկարծ ինչ-որ դատարկ տեղից ատելություն է ծագում: Ցավալի է»,-ասում է Ալենիկովը:

Ոսկե ծիրանը կամփոփվի հուլիսի 14-ին, երբ կհայտարարվեն հաղթողները և կցուցադրվեն մրցանակակիր ֆիլմերը:

Հ.Գ.

«Անկախ»-ն իր ընթերցողներին խորհուրդ է տալիս հնարավորության դեպքում բաց չթողնել մի քանի մրցութային ֆիլմերի ցուցադրությունները` «Հողի կանչը» (Մառլեն Էդոյան), «Վ… այսինքն Վեռնոյ» (Արտո Փեհլիվանյան), «Սարոյանլենդ» (Լուսին դինք): Ֆիլմերը հայկական համայնապատկեր մրցույթին են ներկայացված` երկուսը` վավերագրական, երրորդը` խաղարկային անվանակարգերում:

Tags: կինոփառատոն, մշակույթ, ոսկե ծիրան