Դեռևս  այս տարվա ապրիլին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Կի-Մունը հայտարարեց, որ անհրաժեշտ է դադարեցնել Սիրիա զենք մատակարարելը, և կոչ արեց Անվտանգության խորհրդին (ԱԽ) միասնական լինել ճգնաժամի քաղաքական լուծումը գտնելու համար:

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարն այս մասին ընդգծել է ապրիլի 22-ին Նյու Յորքում Աֆրիկյան պետությունների լիգայի (ԱՊԼ) գլխավոր քարտուղար Նաբիլ Ալ-Արաբիի և Սիրիայի հարցով հատուկ բանագնաց Լախդար Բրահիմիի հետ հանդիպման ժամանակ` նշելով, որ «զենքի հոսքը» դեպի Սիրիա ավելի շատ զոհեր և ավերածություններ է նշանակում:

Սակայն Եվրամիության երկրների արտգործնախարարները մայիսի 27-ին Բրյուսելում, քննարկելով Սիրիայի հակամարտությունը, որոշեցին հանել սիրիացի ապստամբներին զենք մատակարարելու արգելքը, բայց որոշվեց Սիրիայի նկատմամբ Եվրամիության սահմանած ֆինանսատնտեսական արգելքները երկարաձգել մեկ տարով: Այդուհանդերձ, Մեծ Բրիտանիայի արտգործնախարար Ուիլյամ Հեյգն ասել էր, որ Բաշար ալ-Ասադի ռեժիմի դեմ կռվող ապստամբներին զենք մատակարարելու ոչ մի որոշում դեռ չի ընդունվել:

Եվրամիության արտգործնախարարների այս որոշման առնչությամբ իր հիասթափությունն արտահայտեց Ռուսաստանը` ընդգծելով, որ այն ուղղակիորեն վնաս կհասցնի սիրիական խնդրի շուրջ խաղաղության համաժողովի անցկացման հեռանկարներին: Ռուսաստանի արտգործնախարարի տեղակալ Սերգեյ Ռյաբկովը Եվրամիությանն այդ ժամանակ նաև մեղադրեց երկակի չափանիշներ կիրառելու մեջ,  քանի որ Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի ռեժիմի դեմ պատժամիջոցներն ուժի մեջ է թողել, և հայտարարեց, որ պաշտոնական Մոսկվան պահպանում է Դամասկոսին հակաօդային պաշտպանության C-300 համակարգեր տրամադրելու իրավունքը: Նման քայլը, ըստ Ռյաբկովի, «կայունացնող գործոն» կդառնա Սիրիայի հակամարտությանը արտաքին միջամտության դեմ:

Ինչևիցե: Եվրամիության նախարարների` Սիրիային զենք մատակարարելու արգելքի վերացման գործընթացներին զուգահեռ` ԱՄՆ Սենատի միջազգային հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Ռոբերտ Մենենդեսը մայիսի 6-ին Սենատի հաստատմանը ներկայացրեց մի օրինագիծ, որով թույլատրվում է զենք մատակարարել Սիրիայի ընդդիմությանը: Փաստաթղթի հեղինակներն առաջարկում են զենք մատակարարել այն ապստամբ խմբավորումներին, որոնք նախևառաջ մանրամասն ստուգումներ պետք է անցնեն, որպեսզի պարզվի, թե արդյոք հարգո՞ւմ են մարդու հիմնարար ազատություններն ու իրավունքները և արդյոք կապ չունե՞ն ահաբեկիչների հետ: Իհարկե, դժվար է պարզել, թե այն դահիճները, որոնք կտրում էին կաթոլիկ քահանայի գլուխը, ինչպե՞ս են դիտարկվում ԱՄՆ ղեկավարության կողմից մարդու հիմնարարա իրավունքների ու ազատությունների առումով:

Մենենդեսի օրինագիծը նախատեսում է նաև սիրիացի ընդդիմադիրների հետ համագործակցություն, համաձայն որի` նրանք ռազմական պատրաստվածություն են անցնելու, ստեղծվելու է 250 մլն դոլար արժողությամբ հիմնադրամ` անցումային շրջանում իշխանության ինստիտուտներ ձևավորելու համար, և պատժամիջոցներ են կիրառվելու նրանց դեմ, ովքեր զենք և վառելիք են տրամադրում Սիրիայի ներկայիս իշխանություններին:

Այս փաստաթուղթը նախ պետք է հաստատվեր հանձնաժողովի, ապա կոնգրեսի երկու պալատների կողմից և այնուհետ ստորագրվեր նախագահի կողմից: Այդպես էլ եղավ, և հունիսի 14-ին օրինագիծը հավանության արժանացնելու որոշում ընդունեց Բարաք Օբաման:

 ԵՄ արտգործնախարարների և ԱՄՆ սենատորների այդ քայլերը, հասկանալի է, պայմանավորված էին Սիրիայում իրավիճակի կտրուկ փոփոխմամբ, քանի որ մայիսի կեսերից Սիրիայի կառավարական զորքերն սկսեցին զանգվածային հարձակում երկրի արևմուտքում գտնվող Ալ-Կուսեյր բնակավայրի վրա, որն ապստամբների հիմնական հենակետն է համարվում:

 «Ռուսական արջի» կաշին ավելի հաստ էր

Բայց հետաքրքիր է, թե ինչպես էր  Մենենդեսի օրինագծով նախատեսվում «պատժամիջոցներ կիրառել նրանց դեմ, ովքեր զենք և վառելիք են տրամադրում Սիրիայի ներկայիս իշխանություններին»:  Չէ՞ որ Վլադիմիր Պուտինը հունիսին` Լոնդոնում  G8-ի գագաթաժողովին մասնակցելու ժամանակ, հայտարարել էր. «Եթե խոսենք առանց զգացմունքի, ապա ցանկանում եմ ուշադրություն հրավիրել այն բանի վրա, որ Ռուսաստանը Սիրիայի օրինական կառավարությանը զենք է մատակարարում միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան. մենք ոչինչ չենք խախտում»: Այսինքն` ԱՄՆ-ն պետք է պայքարեր Ռուսաստանի դեմ:

Երբ լրագրողները Պուտինին հարցրեցին, թե այդ պահին արդիակա՞ն է Սիրիայի հարցով Ժնևյան երկրորդ կոնֆերանսի անցկացումը,  քանի որ ԱՄՆ-ն որոշել է զինել Սիրիայի ընդդիմությանը, նա պատասխանեց, թե չի կարծում, որ կոնֆերանսի գաղափարը վերջնականապես թաղվել է. «Դուք չեք հերքի, որ դժվար թե արժե աջակցել այն մարդկանց, որոնք սպանում են իրենց թշնամիներին, թաքցնում մարմինները և բոլորի աչքի առջև ուտում նրանց ներքին օրգանները»,- նշել էր Պուտինը:

Նման պայմաններում, ինչպես նշում էին հենց արևմտյան վերլուծաբանները,  ԱՄՆ-ն, Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան,որոնք կողմ էին հանդես գալիս Սիրիայի ընդդիմությանը զենք մատակարարելու հարցում, հայտնվել էին բարդ իրավիճակում: Որովհետև նշված եռյակն ունակ չէր խաղաղ կոնֆերանսում ապահովել զինված ընդդիմության ներկայությունը, որի ներսում պայքար է սկսվել: Ի տարբերություն նրանց, Ռուսաստանի կուրսը, որը հանդես է գալիս խնդրի լուծման քաղաքական մեթոդների օգտին, ունակ է ապահովել բանակցությունների սեղանի շուրջ Ասադի ռեժիմի ներկայացուցիչների ներկայությունը և դրանով իսկ առավել տպավորիչ էր թվում:

Նման երկար «վայրիվերումներից» հետո` արդեն հուլիսի 10-ին, ԱՄՆ Սենատի և Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության հարցերի հանձնաժողովների անդամները դեմ քվեարկեցին սիրիացի ապստամբներին ռազմական օգնություն ցույց տալու մասին որոշմանը:

Օրենսդիրները կողմ քվեարկեցին սիրիացի ապստամբներին ֆինանսական օգնություն տրամադրելու հարցում խիստ սահմանափակումներ մտցնելուն: Նման որոշման պատճառ են դարձել այն մտավախությունները, որ զենքը կարող է հայտնվել ահաբեկչական խմբավորումների, այդ թվում` Ալ-Քաիդայի ձեռքում, որի ներկայացուցիչներից շատերը սերտ համագործակցում էին Սիրիայի որոշ հակակառավարական խմբերի հետ:

Հանձնաժողովների անդամների կարծիքով` ԱՄՆ-ի նախագահի վարչակազմի ծրագիրը լավ մտածված չէ, քանի որ չի դիտարկում Սիրիա զենք մատակարարումների վերահսկողության հնարավորությունը: Վարչակազմից հայտնել են, որ օրենսդիրները խոչընդոտում են ապստամբներին զինելու պլանը` չառաջարկելով այլ տարբերակներ: Ակնհայտ է, որ ԱՄՆ կոնգրեսականները լսել են նաև Մոսկվայի դիրքորոշումն այս հարցի վերաբերյալ, չնայած նշվում է, որ Վաշինգտոնում նման որոշում են կայացրել գաղտնի փաստաթղթերի հիման վրա:

Եթե այս ամենին գումարենք այն հանգամանքը, որ հետաձգվում են նաև Սիրիայի հակակառավարական ուժերին զինամթերքի մատակարարումները  Սաուդյան Արաբիայից, ապա ամերիկյան զենքի կորուստը կարող է վճռական դառնալ գրոհայիների համար:

 Այսինքն` շուրջ երկու տարի ձգձգվող սիրիական ռազմական թատերաբեմը, ամենայն հավանականությամբ, չարդարացրեց Արևմուտքի սպասելիքները, ու հիմա Սիրիայի քաղաքների փողոցներում մկանների մարզանքը կփոխարինվի ուղեղների մարզանքով` քաղաքական հարցերի սեղանի շուրջ:

 

 

 

Tags: ԱՄՆ, աշխարհում, մերձավոր արևելք, Ռուսաստան, Սիրիա