Կարևորելով եկեղեցու բացարձակ հեղինակության ամրապնդումը Հայաստանում` նա հանուն դրա անգամ վիժեցրեց Հայաստանում թափ առնող ազատագրական շարժումը:

XVIII դարի հայ իրականության հոգևոր-քաղաքական գործիչների ներկապնակը թերի կլիներ առանց Սիմեոն Երևանցի կաթողիկոսի:
Ապագա կաթողիկոսը ծնվել է 1710 թ. Երևանում: Ծնողները որոշում են նրան հոգևոր կրթություն տալ, և Սիմեոնն ընդունվում է Էջմիածնի Մայր աթոռի հոգևոր դպրոց: Ցուցաբերած առաջադիմությունը նրան հնարավորություն է տալիս դպրոցն ավարտելուց հետո դասավանդելու այնտեղ:
1752 թ. Սիմեոն Երևանցին վարդապետ է կարգվում, յոթ տարի անց` եպիսկոպոս:
Մինչ այդ` 1756 թ., նա հոգևոր ծառայության է անցնում Կոստանդնուպոլսում` հանդիսանալով հայոց կաթողիկոս Հակոբ Շամախեցու նվիրակը, որի հովանավորությունն էր վայելում նրա կաթողիկոսության ողջ ընթացքում: Շուտով Պոլսից նույն պաշտոնով անցնում է Հնդկաստան և հաստատվում Մադրաս հայաշատ քաղաքում:
Սակայն Մադրասում նա երկար չի մնում և շատ չանցած` վերադառնում է Էջմիածին: 1763 թ. մահանում է Հակոբ Շամախեցին և նույն թվականի ապրիլի 20-ին Սիմեոն Երևանցին օծվում է իբրև ամենայն հայոց կաթողիկոս:
Սիմեոն Երևանցին մեծ վարչարար էր ու հրաշալի կազմակերպիչ: Նրա առաջին գործը եղավ Էջմիածնի խարխլված տնտեսության վերականգնումը: Ապա ձեռնամուխ եղավ Մայր աթոռի արտաքին պարսպի վերանորոգմանը: Այն վաղուց խարխլվել էր, և միաբանությունն ու Էջմիածնի գանձերը թալանի ու ավարառության սպառնալիքի տակ էին:
Վանքի պարսպապատման աշխատանքների ժամանակ նա գյուղացիական շատ տներ քանդել տվեց և հեռացրեց վանքի մերձակայքից: Դրանից հետո Վաղարշապատում կառուցեց Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին: Բազում գործեր ձեռնարկեց նաև վանքի ներսում: Մասնավորապես, Սիմեոն կաթողիկոսին է պատկանում նախկին վեհարանի, վանքի սեղանատան, մոմատան, ձիթհանքի, միաբանության խցերի և այլ հոգևոր ու կենցաղային շինությունների շինարարության պատիվը: Նա նաև նորոգեց Մայր տաճարի չորս հիմնական սյուները:
1771 թ. Սիմեոն Երևանցին Հայաստանի տարածքում` Վաղարշապատում հիմնում է առաջին հայատառ տպարանը: Տպարանի կարիքները հոգալու համար վեց տարի անց նույն վայրում հիմնում է նաև թղթի գործարան:
Սիմեոն Երևանցին, լինելով ժամանակի ուսյալ այրերից մեկը, նաև տոմարագիտությամբ է զբաղվել: Նա կարգավորեց հայոց եկեղեցական տոնացույցը, տոմարը, որը հրատարակվեց Էջմիածնում 1774 թ. և հայ իրականության մեջ գործածության մեջ դրվեց 1777-ից:
Սիմեոն Երևանցին նաև գիտնական էր: Նա բազում տոմարագիտական, պատմական և փիլիսոփայական աշխատությունների հեղինակ է, որոնց մեջ առանձնանում է «Ջամբռ» ընդարձակ աշխատությունը, որում կաթողիկոսն ամփոփել է հայ եկեղեցու պատմությունը` անդրադառնալով նաև հայ ժողովրդի պատմությանն առհասարակ, ինչպես նաև` հարևան երկրների պատմությանը:
Առանձնակի հետաքրքրություն է ներկայացնում Սիմեոն կաթողիկոսի «Մեկնություն տոմարի» երկը: Իսկ փիլիսոփայության բնագավառում` «Պորփյուրի մեկնությունը», «Արիստոտելի Պերիարմենիաս երկերի մեկնությունը», Դավիթ Անհաղթի, Հովհան Որոտնեցու և Գրիգոր Տաթևացու փիլիսոփայական ժառանգության բազում վերլուծություններ: Նա մանավանդ զմայլված էր Արիստոտելի աշխատություններով ու երկերով.
«Արիստոտէլ միտն անզբաղ,
Բանասիրաց համեմիչ աղ:
Զընթրիս շնորհալիս կազմէ,
Եվ զմիտս պարզս հրավիրէ:
Ի յայս թեպետ յոլովք բազմին,
Բայց սակաւ են որք զմայլին:
Զի որոց ոչ գոյ միտ պարզեալ,
Արտաքս հանցին մերկ և քաղցեալ:
Զի սա մտաց է զմայլելի,
Ոչ թե մարմնոյ գիշակերի:
Ուրեմն որ յայս ընթրիս բազմի,
Յարմար կոչնատեառն պարտի»:

Սիմեոն Երևանցին, ուսումնասիրելով հայ եկեղեցու պատմությունը, հստակություն մտցրեց շատ հարցերում, ճշգրտեց հայոց կաթողիկոսների գահակալման տարեթվերը:
Նաև հստակեցրեց հայոց եկեղեցու վիճակները, անգամ հարկահանության չափը, եկամուտների և ծախսերի հաշվարկ մտցրեց, հստակեցրեց կաթողիկոսի իրավունքները, արտոնությունները, միաժամանակ սահմանափակեց Կիլիկիո կաթողիկոսության իրավասությունները, պայքար մղեց Գանձասարի կաթողիկոսության դեմ:
Սիմեոն Երևանցին ջանք ու միջոցներ չխնայեց հայոց եկեղեցու դիրքի ամրապնդման գործում: Նա մեծ պայքար ծավալեց հատկապես կաթոլիկ քարոզիչների դեմ` թույլ չտալով, որ նրանք Հայաստանի տարածքում ազատ քարոզեն:
Ամեն կերպ ամրապնդել հայոց եկեղեցու դիրքերն ու պաշտպանել նրա շահերը. ահա Սիմեոն Երևանցու քաղաքական հայեցակարգը: Իր գործում նա խտրություն չդրեց միջոցների մեջ: Կարևորելով եկեղեցու բացարձակ հեղինակության ամրապնդումը Հայաստանում` նա հանուն դրա անգամ վիժեցրեց Հայաստանում թափ առնող ազատագրական շարժումը: Հենց հայոց կաթողիկոսի գործուն ջանքերով Հովսեփ Էմինը վրաց թագավոր Հերակլ Բ Բագրատունու կողմից վտարվեց երկրից, քանզի Սիմեոն Երևանցին նրան սպառնաց Թուրքիայի և Պարսկաստանի տիրակալների առաջ բացահայտել Հերակլի և Հովսեփ Էմինի ծրագրերը: Սիմեոն Երևանցին չհապաղեց բանադրանքով սպառնալ նաև Գանձասարի կաթողիկոսին և Արցախի մելիքներին, որպեսզի նրանք ևս չընդունեն Հովսեփ Էմինին և չհամագործակցեն նրա հետ: Սա, մեղմ ասած, հայության հավաքական շահերից բխող քայլ չէր, բայց ցավոք, հայոց կաթողիկոսի համար հայության ազատագրումը ստորադաս էր Էջմիածնի շահերին:
Հովսեփ Էմինը, հիասթափված հայ հոգևորականի նման վարմունքից, հետագայում իր ինքնակենսագրական վեպում գրեց, որ հայ ժողովուրդն իր թշվառության համար պարտական է հենց քրիստոնյա հոգևորականությանը:
Հետագայում, երբ Էմինը միջոցներ հայթայթեց և փորձեց վերադառնալ Հայաստան, կաթողիկոսի ցուցումով Երուսաղեմի նվիրակն ուղղակի թալանեց և ձեռնունայն թողեց նրան:
Սիմեոն Երևանցին դժկամորեն էր վերաբերվում նաև Մադրասի հայրենասիրական խմբակի գործունեությանը և Հայաստանի ազատագրման ծրագրերին: Ըստ նրա` Հայաստանում լուսավորության միակ աղբյուրը Էջմիածնի եկեղեցին պիտի լիներ:
Նա միաժամանակ սերտ կապեր հաստատեց Պետերբուրգի հետ` Եկատերինա Երկրորդ կայսրուհուն համոզելով հաստատել Էջմիածնի իրավասությունը ռուսահայերի նկատմամբ:
1779 թ. կաթողիկոսը հիվանդացավ: Նրա առողջությունը վատթարանում էր, և 1780 թ. հուլիսի 16-ին` Վարդավառի տոնակատարության օրը մահացավ:
Աճյունն ամփոփվեց Սուրբ Գայանե եկեղեցու գավթի հարավային կողմում:

 
Հաղբատի վանքը. Աշոտ Գ Ողորմած թագավորի (954-977) պատվերով 977 թ. կառուցել է Տրդատ ճարտարապետը:

1. Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում հրաշքներ գործած «Կատյուշայի» գյուտարարներից մեկը հայ է ՝ Ստեփան Հակոբի Ակոպովը (1899-1958):
2. Կրասնոյարսկում դեկաբրիստների և Հայրենական պատերազմում զոհվածների հուշարձանախմբերի հեղինակներն են Ա. Դեմիրխանովը և Վ.Իշխանյանը:
3. Մոսկվայի բանակի կենտրոնական ակումբի շենքի նախագծի հեղինակն է Կարո Հալաբյանը: Նա նաև Վոլգոգրադի գլխավոր հատակագծի համահեղինակ է:
4. Միակ հայը, որ երեք անգամ արժանացել է Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչման, Կիրակոս Մետաքսյանն է (Կիրիլ Շչյոլկին,1912-1968):